زمینه سازی عربستان برای مداخله نظامی در سوریه

گفته مي‌شود باراک اوباما رييس جمهور آمريکا از حکومت عربستان خواسته بود راه را براي روي کار آمدن جوانان باز کند و پس از آن شاهد نشستن جوانان بر اريکه قدرت در اين کشور هستيم. ظاهرا هدف از اين سياست زمينه سازي براي اصلاحات سياسي و اقتصادي براي کنترل افراط‌ گرايي و جلوگيري از قيام‌هاي مردمي غير قابل کنترل در اين کشور بوده است.

اما جنگ طلبي اين کشور در يمن، ادامه حمايت از تروريست‌ها در منطقه و جهان، کثري بودجه چندين ميليارد دلاري (نشانه بحران اقتصادي) و در نهايت اعدام گسترده مخالفان (نشانه بحران سياسي)/ در کشوري که مهمترين عامل کاهش و تثبيت قيمت نفت در جهان است/ و تبديل شدن اين رويداد به بحراني منطقه‌اي در روز‌هاي اخير نشان مي‌دهد، سناريو جوان‌گرايي آمريکا در عربستان از کنترل خارج شده است. و اين همان پيش بيني است که مقامات ايراني - از جمله مقام معظم رهبري- پس از آغاز حملات هوايي عربستان به يمن درباره عواقب و نتايج وخيم جواني و بي تجربگي مقامات جديد عربستان به صراحتا اعلام کردند.

آنچه حاکي از، خارج شدن سناريو جوان‌گرايي در عربستان است، اذعان برخي صاحب نظران به شدت يافتن افراط گرايي از زمان به قدرت رسيدن ملک سلمان در عربستان در ماه مارس و ابراز نگراني آمريکا و غرب از تنش در روابط ايران و عربستان است. فرانس 24  امروز با اشاره به اين مطلب افزود: "ملک سلمان و پسرش تلاش مي کنند جديت بيشتري از خود به نمايش بگذارند". 

به گزارش اين شبکه تلويزيوني "نگراني آمريکا و غرب در مورد شرايط کنوني مشترک است. در واقع غرب نمي داند چگونه بايد واکنش نشان دهد. آنها ايران و عربستان را به صلح و کاهش تنش دعوت مي کنند. اما در واقع آنها اهرم مؤثري براي واکنش در برابر اين دو کشور در اختيار ندارند."

سايمون هندرسون/ عضو ارشد مؤسسه واشنگتن براي سياست خاور نزديک/ نيز در گفتگو با سي ان ان با اشاره به "قطع روابط ايران و عربستان" و اينکه "عربستان، آمريکا را متحدي قوي براي خود تلقي نمي کند" تاکيد کرد: "خطر بزرگ اين است که اين بحران از کنترل خارج شود. شکي نيست اين اتفاق براي هر گونه مذاکرات صلح در سوريه و يمن بسيار بد خواهد بود... البته گفتگوهاي يمن پيچيده تر است زيرا عربستان شورشيان يمن را تحت الحمايه ايران مي داند. با اين حد بي اعتمادي و خصومت ميان ايران و عربستان، خطر زيادي است که اين مذاکرات نيز شکست بخورد." 

وي همچنين افزود: "هم اکنون بسياري چشم به واشنگتن دوخته اند تا اين تنش و رويارويي را حل کند اما واقعيت اين است که رياض هم اکنون بر اين باور است که آمريکا نمي خواهد خيلي خود را درگير مسائل خاورميانه کند و ديگر مثل گذشته دوستي قوي براي سعوديها نيست و اين روزها چندان متحد رياض به شمار نمي رود... به نظر مي رسد عربستان سعودي آمريکا را در شرايط کنوني ضعيف و بي خاصيت مي پندارد به همين علت مصمم بود پاسخي قوي به آنچه که انتقادات ايران تلقي مي کند بدهد." 

به گزارش امروز خبرگزاري رويترز از واشنگتن نيز يک منبع آشنا با ديدگاه دولت سعودي نيز روز يکشنبه پس از حمله به سفارت اين کشور در تهران بر سر اعدام ايت الله گفت: "دولت عربستان نه فقط از ايران بلکه از آمريکا نيز به سبب گرفتن پاسخ ناکافي درباره آنچه رياض دخالت ايران در سراسر منطقه مي داند، ناراحت است." وي افزود: «هرگاه ايراني ها کاري انجام مي دهند، ‌آمريکا سکوت مي کند. در عين حال عربستان سعودي به اينکه کاري در ايران يا يمن يا سوريه انجام دهد که کاخ سفيد را عصباني کند،‌ اهميتي نمي دهند.»

اين منبع افزود: «اينکه سعودي ها و آمريکايي ها بايد بر سر موضوعاتي با هم همکاري نزديک داشته باشند قطعي است ولي در اين مورد خاص آنها (‌سعودي ها) احساس مي کنند بايد بر اساس منافع ملي خود با ايران رفتار کنند.»

با اين حال ادعا‌ها در «بالا گرفتن اختلافات بين رياض و واشنگتن» مي‌تواند سناريويي براي تطهير نقش آمريکا در دامن زدن به تنش‌ها در منطقه/ بخصوص بين ايران و عربستان/ و تقويت موضع ميانجيگرانه کاخ سفيد در خاورميانه باشد. 

ضمن اين که، يک نويسنده سعودي امروز گفته است: سيلي دوم عربستان سعودي به ايران با تکميل پيروزي در يمن و سوريه خواهد بود. پايگاه اينترنتي مفکره الاسلام  در گزارشي به قلم جمال قاشقچي نويسنده سعودي در نخستين اظهار نظر درباره تصميم عربستان سعودي براي قطع روابط ديپلماتيک با ايران گفت  رويارويي ايران و عربستان سعودي به مساله قطع روابط ديپلماتيک خلاصه نمي شود. وي در صفحه شخصي اش در توئيتر نوشت مقابله تعيين کننده بزرگتر از صرف قطع روابط است... سيلي دوم عربستان سعودي به ايران با تکميل پيروزي در يمن و سوريه خواهد بود و اگر در موصل آن را کاملتر کند خير و برکت است و پس از آن تهران و آيت الله هايش جايگاهي نخواهند داشت.

اين اظهارات مي‌تواند حاکي از اين باشد که رياض و متحدان منطقه‌ايش شايد در پي مداخله مستقيم  نظامي- زميني در سوريه هستند. در اين صورت نه تنها اختلاف نظري بين آمريکا و عربستان در زمينه تنش آفريني با ايران وجود ندارد، بلکه اين تنش آفريني در جهت مشروعيت بخشي به درخواست پي در پي آمريکا و متحدان اروپايي آن، براي مداخله نظامي زميني عربستان و متحدان منطقه‌اي اين کشور در سوريه است. 

آنچه اين گمانه را تقويت مي‌کند اقدام برخي کشور‌هاي منطقه به محکوم کردن حمله به سفارت عربستان در ايران و همسويي آنها با رياض در بستن سفارت‌هاي خود است. 

جالب اينکه اين سلسله رويداد‌ها پس از آن روي داد که اردوغان طي سفري به عربستان با سران اين کشور ديدار مفصلي داشته است. شايد در همين سلسله نشست‌ها در زمينه اعدام ايت الله نمر باقر النمر و بهره برداري از آن براي تنش آفريني در مناسبات ايران با کشور‌هاي منطقه و زمينه سازي براي مداخله نظامي متحدان منطقه‌اي آمريکا در سوريه تصميم گيري شده است. 

------------------------------------

پردازش و تحليل/ عبدالرضا خليلي