پخش زنده
امروز: -
شاخص‌های زیست محیطی و تاثیر آن بر توسعه پایدار استان خوزستان
با افزایش پوشش گیاهی در بالادست و پایین دست حوزه‌های آبخیز، می‌توانیم به باروری طبیعی ابر کمک کنیم و ابر‌های عقیم بارور شوند.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقای سیدمحسن موسوی زاده و آقای محمد امیر نمایندگان مردم اهواز، حمیدیه، کارون و باوی و همچنین آقای احمد لندی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز و آقای سیدجمال موسویان مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان در برنامه گفتگوی ویژه خبری به پرسش ها درباره "شاخص‌های زیست محیطی و تاثیر آن بر توسعه پایدار استان خوزستان" پاسخ دادند.
مقدمه مجری: استان خوزستان ریشه در تاریخ و تمدن کشورمان دارد و از دیرباز مبنای تمدنی در استان خوزستان منابع آبی بوده و همین الان هم منابع آبی مزیت اصلی استان خوزستان است که البته شاخص‌ها نشان میدهد که شرایط خوبی ندارد. اضافه کنم وضعیت خاک و هوای استان را و در مجموع اوضاع و احوال محیط زیست استان خوزستان نیاز به توجه جدی دارد که در گفتگوی ویژه امشب در مورد آن صحبت می‌کنیم.
سوال: آقای موسوی زاده، بهرحال مردم خودشان شرایط را می‌بینند یعنی هوا و ریزگرد‌ها را می‌بینند، آب کارون را می‌بینند، شرایط کشاورزی را که ناشی از خاک استان است را حس می‌کنند، در مجموع می‌خواهم ببینم شما فکر می‌کنید که وضعیت به طور خاص با آب شروع کنیم، رودخانه کارون چرا به این شکل است که شاهد آن هستیم؟
موسوی زاده: در رابطه با موضوع آب کارون می‌دانید استان خوزستان ۵ رود مهمی را دارد کارون و کرخه و دز و جراحی و زهره را دارند، در سال‌های اخیر شاهد هستیم به دلیل سد‌های متعددی که بر روی رودخانه کارون زده شده و انتقال غیر کارشناسانه آب از سرشاخه‌های کارون امروز کارون آن حال و هوای قبل از خودش را ندارد، بهترین دلیل سیل سال ۹۸ را شما می‌توانید مقایسه کنید با سیل سال ۷۲ به جرأت می‌توانم بگویم آبی که در سال ۹۸ در کارون آن سیل را بوجود آورد شاید یک دهم سیل سال میزان آب سال ۷۲ نبود، اما چرا این اتفاق افتاد و چرا این سیل مخرب ایجاد شد و آن همه مشکلاتی که برای خوزستان بوجود آورد به دلیل این که سرعت و دبی آب در اثر انتقال غیر کارشناسانه اینقدر کم شده که بستر رودخانه کارون آنجا که به کفی می‌رسد از شوشتر تا آبادان، مملو از رسوبات شده و وقتی بستر رودخانه پر آب بشود با کمترین آبی که می‌آید سیل اتفاق می‌افتد و آن تبعات و مسائل و مشکلات را برای استان خوزستان بوجود می‌آورد.
سوال: اگر این سد‌ها زده نمی‌شد آیا آن تبعات سیل بدتر رخ نمی‌داد؟
موسوی زاده: قطعا سد را وقتی می‌زنند برای هم کنترل سیل و هم برای آبیاری و هم تولید برق؛ اما مهمتر از سد‌ها آن موضوع انتقال آب و سرشاخه‌های کارون را داریم که میزان آب جاری شده در کارون را به شدت پایین آورده است.
سوال: آقای لندی، نگاه شما به وضعیت رودخانه کارون چه هست و چه آسیب‌هایی را روی این رودخانه شما شناسایی کردید؟
لندی: کارون به سرچشمه حیات در طی مسیر خود است که تا ورود آن به خلیج فارس؛ یک نکته‌ای که ما توجه بکنیم و به طور واضح بخواهیم ببینیم از این مردگی کارون این است که خشک شدن نخیلات است در آبادان؛ علت این است که دبی کارون اینقدر کم شده که با جزر و مد خلیج فارس که نخل‌ها را آبیاری می‌کرد، دیگر این کار را نمی‌کند. آب شور خلیج فارس می‌آید اینقدر جلو به خاطر دبی کم کارون که وارد نخیلات می‌شد و باعث خشک شدن کلی از نخیلات شد، حالا دوستان در دانشگاه و سایر جا‌ها یک طراحی‌هایی کردند به طور موقت و سد‌هایی در آنجا پیش بینی شده که این جزر و مد نتواند وارد نخیلات بشود.
سوال: نکته جناب موسوی زاده را قبول دارید که این سد‌هایی که روی سرشاخه زده شده، باعث شده که شرایط کارون به این صورت در بیاید؟
لندی: قطعا بعضی از سد‌ها ضروری است برای این که حفظ منابع آب را در تابستان داشته باشیم ولی مدیریت این منابع آب به نظر من همانطور که آقای موسوی زاده اشاره کردند صحیح نیست، انتقال برای شرب اشکالی در آن نیست ولی متاسفانه انتقال بیش از حد نیاز شرب استان‌هایی است که مورد بحث است و در صنایعی که در مکان‌هایی که نباید تعبیه می‌شدند شدند و نیاز آبی آنجا کفایت نمی‌کند، لذا این از سرشاخه‌ها برای مکان‌هایی انتقال داده میشود که یکی از عوارض این کم آبی هم همین ریزگرد‌ها است که کانون‌های جدیدی را در استان بوجود آورده و به آن می‌رسیم.
سوال: آقای موسویان، آسیب شناسی خود را از اوضاع و احوال رودخانه کارون بفرمایید:
موسویان: اگر بخواهیم از دیدگاه منابع طبیعی و محیط زیست این قضیه را بررسی کنیم دو تا عامل اصلی است یکی عامل طبیعی است و یکی عامل انسانی، باعث بروز چنین مسائل و چالش‌های بوجود آمده در رودخانه کارون و سایررودخانه‌های استان خوزستان هم هست، خشکسالی‌های اخیر و تغییر اقلیم و وارونگی اقلیمی که اتفاق افتاده این از عوامل طبیعی است، همین طور بالا بودن درجه حرارت و افزایش سرعت و تعداد طوفان‌هایی که اتفاق می‌افتد، باعث ضعف پوشش گیاهی و پوشش درختی در بالادست شد. عوامل انسانی شامل چرای بی رویه دامداران، اجرای طرح‌های عمرانی بدون پیوست زیست محیطی و منابع طبیعی در بالادست و تغییر در رژیم هیدرولوژیکی آب، بر هم زدن هیدرولوژی طبیعی آبراه‌ها، همه اینها باعث شده قطعا سد‌ها و کانال‌های انحرافی و جاده‌ها هم مزید بر علت شده، اینها دست به دست هم داده و باعث شده که میزان آب، آن بحث تغذیه سفره‌های زیرزمینی و حق آبه‌ای که باید می‌آمد و تا انتهای حوزه رودخانه کارون را مشروب می‌کرد این حق آبه در بالادست به انحاء مختلف گرفته شد هم توسط انتقال در سرشاخه‌ها و هم بهرحال برداشت‌های بی رویه‌ای که در این مسیر اتفاق می‌افتد با توجه به این نکته که پوشش گیاهی کم شده، از بین رفته به همان دو تا دلیلی که خدمت شما عرض کردم.
سوال: آماری خدمت شما عرض کنم، در ۵ حوزه آبی که اشاره کردید کارون و دز و کرخه و مارون و زهره در جمع، سرجمع آن آورده اصطلاحا تاریخی آن ۳۱ میلیارد متر مکعب بوده متوسط، ولی بیست ساله آن این شده ۱۸ میلیارد متر مکعب، یعنی تقریبا شاید نزدیک به نصف، آورده حوزه آبریزی که این ۵ تا کاهش پیدا کرده، در مورد کارون متوسط هفتاد ساله ۱۲ و نیم میلیارد متر مکعب بوده، متوسط اخیر ۱۷ ساله به هفت میلیارد متر مکعب رسیده است، ببینید چقدر ما در حوزه آبریز کارون و رودخانه کارون ما دچار بحران هستیم. یعنی این روند بخواهد ادامه پیدا کند، دیگر از کارون چیزی نمی‌ماند الان شما جزیره زایی رادر حوزه اهواز و اینها همه دارند می‌بینند، در واقع چه اقداماتی را شما دنبال می‌کنید که جلوی این روند گرفته شود؟
موسوی زاده: ما پیشنهاد دادیم چندبار هم این را مطرح کردیم الان طرحی را دولت اجرا می‌کند برای انتقال آب از خلیج فارس به مرکز ایران، آب را شیرین می‌کنند و منتقل می‌کنند. همین تکنولوژی را ما داریم و این آقایان به جای این که آب را از سرشاخه‌ها منتقل می‌کردند و این بلا را سر کارون آوردند که الان حتی همان سد‌هایی هم که زدند به نیت تولید برق، بعضی وقت‌ها آب پشت سد اینقدر کم شده که مشکل هم ایجاد شده در تولید برق، ما پیشنهاد دادیم گفتیم تکنولوژی ساخت لوله آن را داریم، تکنولوژی انتقال را هم داریم آب کارون که دارد وارد خلیج فارس میشود و آب شیرین است یک ثروتی است دارد وارد خلیج فارس میشود.
سوال: البته دیگر شیرین هم نیست حالا راجع به آن صحبت می‌کنیم.
موسوی زاده: آب شیرین است که وارد خلیج فارس شور میشود و هیچ سودی هم برای خلیج فارس ندارد با گذاشتن یکی دو تا سد تنظیمی در محدوده آن سرریزش به خلیج فارس، از همین جا آب را نه فقط به اصفهان و کرمان به همه کشور منتقل کنند، اما اجازه بدهند مجرای طبیعی کارون امتداد داشته باشد، اینقدر انتقال صورت گرفته، همین الان هم دوباره دارند سد خرسان و سد ماندگار را می‌خواهند بزنند علاوه بر این سد‌ها انتقال را انجام می‌دهند، قطعا دبی رودخانه وقتی کم بشود میزان آب جاری در رودخانه وقتی کم شود همین جزیره زایی که فرمایش می‌کنید الان من به جرات می‌گویم این مسیر ۳۰۰ کیلومتری بستر رودخانه که پر از رسوبات شده کل بودجه دولت را بخواهند بیاورند هزینه کنند نمی‌توانند لایروبی اش کنند و این تبعات و مشکلات عدیده‌ای را دارد آقای دکتر فرمودند قبلا سرعت کارون به قدری بود که وقتی جزر و مد صورت می‌گرفت مد که جلو می‌آمد نهایتا ۳-۴ کیلومتر می‌توانست وارد کارون شود الان تا ۲۵ کیلومتر دارد وارد کارون میشود که نخیلات آبادان و خرمشهر را دارد از بین می‌برد.
سوال: آقای لندی بفرمایید که راهکاری که فکر می‌کنید باید صورت بگیرد برای دبی کارون چیست؟
لندی: قطعا یکی از راهکار‌ها مدیریت منابع آبی است که ما مشکلی داریم حوزه‌های آبخیز را هم دچار تغییر کردیم یعنی با جنگل تراشی اجازه نفوذ آب به پایین و تامین منابع آب زیرزمینی هم از بین بردیم. قطعا اینها می‌تواند موثر باشد. اگر ما جنگل در بالادست داشته باشیم علاوه بر این که ما گل آلودگی را کاهش می‌دهیم در پشت سد‌ها، مقدار قابل توجهی می‌توانیم ذخیره آب داشته باشیم.
سوال: منظور شما از سرشاخه‌ای که خارج از استان است؟
لندی: قطعا، چون در پایین دست که ما معمولا جنگل و اینها نیست و حوزه‌ها معمولا در قسمت‌های بالادست و اینها است که به دره می‌آید و جریان پیدا می‌کند و به سمت پایین می‌آید. علاوه بر این که انتقال داده میشود این جنگل تراشی و تغییر کاربری به باغات و اراضی که کشاورزی میشود در شیب‌های نامناسب، در مکان‌های نامناسب بهره برداری بیش از حد هم دارد از این کارون انجام میشود. پس سد‌هایی هم که زده شده جانمایی بعضی از آنها خیلی جالب ... مثل سد گتوند که الان این کارون با این شرایط خود دارد یک شوری مضاعف را هم تحمل می‌کند که ما در آینده بسیار نزدیک اثرات آن را روی اراضی کشاورزی خواهیم دید و به شوری این اراضی منجر خواهد شد؛ لذا نیاز است که این بازنگری بشود در مدیریت منابع آبی که داریم تا کنترل بکنیم دبی ... ، چون اگر کارون آب کافی نداشته باشد آبی که از سد گتوند به آن اضافه میشود بیش از اندازه شوری را بالا می‌برد.
سوال: آقای موسویان، ما سه میلیون هکتار زمین مستعد کشاورزی در استان خوزستان داریم که حدود نصف آن استفاده میشود آقای لندی فرمودند استفاده زیاد از آب در حوزه کشاورزی در حالی که این آمار می گوید نصف این زمین‌ها زیر کشت رفته، بحث کشاورزی استان و تعامل آن با آب کارون را شما یک مقدار توضیح بفرمایید.
موسویان: من ابتدا آن بحث را خدمت تان بگویم که با افزایش پوشش گیاهی در بالادست حوزه‌های آبخیز و همین طور در پایین دست حوزه‌های آبخیز، ما می‌توانیم کمک کنیم به باروری طبیعی ابر و باعث بشود ابر‌هایی که عقیم هستند و به خوزستان می‌آیند و از ما گذر می‌کنند بدون بارش، با این اتفاق باعث میشود که ما باروری طبیعی ابر را اتفاق بدهیم کمک کنیم به باروری ابر و بارش و زایا شدن ابرهایمان، این چیزی است که از دست دادیم، چطور میشود که این ابر از جنوب استان غرب استان می‌آید، همین ابر، نمی‌بارد می‌رسد به کوه‌های زاگرس می‌بارد، دلیل آن چیست؟ آیا دلیل آن فقط افزایش پوشش گیاهی نیست؟ آیا درخت‌ها باعث افزایش پوشش گیاهی نشدند؟ بعد از تعریق و تعرق که انجام میشود مولکول‌های آب به صورت بخار در هوا متصاعد میشوند، می‌خواهم این را عرض کنم، این پوشش گیاهی ما کار آبخیزداری و آبخوان داری باید انجام بدهیم، برای ذخیره و نفوذ آب در زمین، بحث کشاورزی ما الان بیش از یک و نیم میلیون هکتار اراضی کشاورزی در استان داریم، همان که فرمایش کردید که کشت میشود این سد، اگر بخواهیم این را به دوبرابر برسانیم سطح زیر کشت کشاورزی، قطعا باید در روش آبیاری تجدیدنظر کنیم.
سوال: یعنی مقدار آب بیشتری ما نمیتوانیم برداریم
موسویان: مقدار بیشتر آب نداریم، ما آبیاری تحت فشار باید انجام بدهیم آبیاری قطره‌ای، آبیاری قطره‌ای، آبیاری بارانی، استفاده از محصولات ارگانیک گلخانه‌ای، اینها را انجام بدهیم و کمک کنیم هم به اشتغال استان و هم به واقعا توسعه پایدار
لندی: ما الان ۲۷۰ هزار هکتار از طرح ۵۵۰ هزار هکتار مانده، منابع آب جدیدی لازم نیست اضافه بشود، باید این منابع به صورت روش‌های نوین برسد دست کشاورز.
سوال: این هزینه بر است یعنی بهرحال این جا باید منابع دولتی را آقای موسوی زاده و همکاران ...
لندی: یعنی این امکان دارد که این اتفاق بیفتد ما سطح زیرکشت ... و در بالادست اگر شما تصاویر ماهواره‌ای سی چهل سال پیش را نگاه کنید با الان، می‌بیند که چقدر باغات در بالادست حوزه کارون گسترش پیدا کرده است.
سوال: آقای محمد امیر هم به جمع ما پیوستند نماینده مردم اهواز، حمیدیه، کارون و باوی، بحث ما این بود که دبی کارون کاهش پیدا کرده و این هم روی کیفیت اثر گذاشته و هم روی شرایط شهر‌هایی که کارون از آنها رد میشود، واقعا این اثر را همه مردم دارند می‌بینند، چه راهکاری برای این بهبود حیات رودخانه کارون وجود دارد؟
امیر: ما در سال‌های گذشته بخاطر برداشت تقریبا بی رویه‌ای که از آب کارون اتفاق افتاد شرایط برای کارون واقعا در حد بحرانی رسید و آقا یک دستوری هم داد برای بحث استفاده از آب شیرین کن‌هایی که روی دریا باید نصب بشود و از آب دریا‌ها استفاده بشود، اگر این تسریع بشود هر چند در چند سال اخیر بودجه خوبی برای اینها در نظر گرفته شده، عملا این برداشت بی رویه یک مقداری شرایط را برای کارون سخت کرده، البته در پایین دست کارون هم باز دوستان هستند بحث کشاورزی و آن آبیاری غیر علمی که دارد اتفاق می‌افتد و به صورت سنتی در این مدت بود، این هم نیاز به هم آموزش ویژه دارد هم امکانات، هم تجهیزات دارد که باید کشاورزان را مجهز کرد به امکانات آبیاری علمی و تحت فشار که بشود باز از برداشت بی رویه آب کارون هم باز به نوعی جلوگیری کند، همه اینها دست به دست هم میدهد که بتوانیم کارون را خوب حفظ کنیم البته آن سدسازی‌های بی رویه‌ای که شده بود و بر اساس تقریبا می‌توان گفت آزمایش و خطا بود یعنی الان خطای خیلی از سد‌ها عملا نمایان شده، باید حواسمان باشد که از این به بعد این اتفاقات جدید نیفتد که باز ما دولت در آخر سال ۴۰۳ تصمیمی گرفته بود برای برداشت آب از کارون.
سوال: این که می‌فرمایید حواسمان باشد ما باید حواسمان باشد یا شما؟
امیر: ما بعنوان نماینده و ناظر و دولت بعنوان مجری و ظرفیت کارون دیگر بیش از این اجازه نمی‌دهد که باز از آن برداشت بشود، کما این که محیط زیست هم باید دقت بکند که واقعا برداشت بی رویه، ما الان پس رفت زمین را داریم، پس رفت زمین علاوه بر آن حق آبه‌های، شما تالاب‌ها را بر اساس این برداشت‌هایی که از بالادست اتفاق می‌افتد باز کم شده، همه اینها در گزارش هم عنوان شد بحث گرد و خاک را، حق آبه‌های تلاب‌هایی که براساس این برداشت که از بالادست اتفاق می‌افتد بازکم شده است، در گزارش بحث گردوخاک مطرح شد که یکی از اثراتش کم شدن بحث حق آبه هاست.
سوال: یکی از اتفاقاتی که برای رودخانه کارون افتاده است علاوه بر این که مقدار جریان آب کاهش پیدا کرده است بحث کیفیت یا اصطلاحا‌ای سیش است، راجع به این الان انتهای رودخانه کارون خود شما بگویید آن درجه شوری البته ترجمه غلطی است، اما چقدر آب شور شده است در آخر کارون یا بهمنشیر بگویم؟
سیدمحسن موسوی زاده- نماینده مردم اهواز، حمیدیه، کارون و باوی: بحث کارون را سد گتوند که احداث کردند که همان هشدار داده شد این سد پای کوه نمکی زده میشود، طراحی سال‌ها قبلش ۱۵ کیلومتر بالاتر بود، آقایان دیدند احداث آن سطح سختی‌های خودش دارد، ۱۵ کیلومتر پایین‌تر در پای یک کوه نمکی زدند. اعتراض شد که این کار را نکنید گفتند قبل از آبگیری آن کوه را عایق می‌کنیم و الان آن کوه ذوب شده و در پشت سد متراکم است، الان خروجی آب از سد کارون از دریچه‌های پایینی، میانی و فوقانی به گونه‌ای تنظیم شده است که بیشتر آب از درجه‌های بالایی می‌آید که‌ای سی را پایین بیاورند.
سوال: الان‌ای سی در انتهای بهمنشیر عددش چقدراست؟
موسوی زاده: چیزی که ما می‌شنویم از ۴ هزار گذاشته است.
سوال: برو بالا، ضربدر سه کن، تهش ۱۲ هزار و این هاست؟
موسوی زاده: در مسیری که آن جایی که تهش به خلیج فارس می‌رسد، این که در اختیار مردم میگذاریم. قبلا رودخانه کارون با آن سرعتی که داشت، این مشکل را که ما ایجاد کردیم، قبل از آن از شوشتر گرفته تا شهرستان باوی، اهواز و خرمشهر فاضلاب شهر متاسفانه در رودخانه جاری می‌شد، اما آن زمان رودخانه کارون آن دپیش بالا بود و سرعتش بالا بود اثرگذار نبود اینها را می‌شست می‌برد خلیج فارس. الان سد گتوند زدند و با این شوری کیفیت آب شرب کلا از بین بردیم و آمدیم کاری را کردیم که از شوشتر و از سمت کرخه بالای سیصد کیلومتر لوله گذاری کردیم سه چهار خط لوله را آوردیم که به مردم اهواز و آبادان و خرمشهر و سوسنگرد آب از سمت.
سوال: طرح غدیر را می‌گویید؟
موسوی زاده: طرح غدیر و طرح آب حیات که هزاران میلیارد هزینه شده است و بازهم باید هزینه شود.
سوال: آقای لندی راجع به شوری آب کارون توضیحی بفرمایید؟
احمد لندی- عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز: مطالب آقای موسوی زاده صحیح است و یک پوشش رسی روی این کوه‌های نمکی دادند عمری نکرد و فوری ریزش کرد. برای حل این موضوع یک ایده‌هایی داده شد که این آب از قسمت‌های پایینی سد بیاوریم حوضچه‌هایی درست کنیم و آن جا نمک را خالی کنیم، تبخیر شود و بعد گفتند این طوفان‌های نمکی ایجاد میشود و بقیه اراضی را از بین می‌برد. الان این که دیده میشود مثل آتش زیر خاکسترست، چون نمک الان حل شده است در قسمت‌های تحتانی سد است، الان خیلی از قسمت پایین خارج می‌کنیم بیشتر از قسمت‌های بالایی برای این که‌ای سی را تحمل دارد، چند روز پیش درخانه آب شرب را گرفتند دو ونیم دسی زیمنس بر متر بوده است، در اهواز آب شرب واقعا کیفیت ندارد. پسابه‌های صنعتی و کشاورزی به دلیل پایین بودن دبی باعث شده است که کیفیت لازم نداشته باشد.
سوال: شورای آب انتهای بهمنشیر چه عددی است؟
لندی: عدد ۸ تا ۱۲ است، امسال تغییر کرده است. دبی کارون خیلی پایین‌تر است.
سوال: دبی شوری آب هزارو پانصد می‌تواند قابل قبول باشد، در موردکارون در بازه زمانی ۸۰ تا ۸۴ سال ۸۰ تا ۸۴ هزارو پانصد و هشتاد بوده است ولی در پنج ساله ۹۲ تا ۴۰۳ به دوهزارو سیصد و پنجاه و یک رسیده است.
در مورد کرخه ۸۰ تا ۸۴ هزار و دویست بوده است ای سی و ۹۲ تا ۴۰۳ به دو هزار و پانصد و دوازده رسیده است، دیگه جراحی و زهره را کاری ندارم، اما نگاه کنید همین اعداد دارد می‌گوید که چه اتفاقی برای کیفیت آب کارون افتاده است.
آقای موسویان راجع به بحث شوری، یا شما آقای امیر بفرمایید؟
محمد امیر – نماینده مردم اهواز، حمیدیه، کارون و باوی: یکی ازدلایل کوه نمک است، هرچه میزان دبی کمتر شود، در جزر و مد دریا به رود آن شوری دریا باز وارد منتهاالیه رود کارون می‌کند، شاید در اهواز و ماقبلش باز‌ای سیش یک مقدار ملایم‌تر باشد ولی وقتی به خرمشهر و آبادان برسیم آن شاید به بیست هزار هم برسد.
سوال: این سد‌های سلولی می‌تواند راهگشا باشد، آقای موسوی زاده، چون اینها هزینه میشود و ایجاد شده است یکی از آن ها؟
موسوی زاده: سد‌های؟
سوال: سد‌های سلولی که مانع برگشت آب خلیج فارس به؟
موسوی زاده: این را طراحی کردند دوستان و قرار شد این را در منتهاالیه کارون نصب کنند که جلوی ورود مد خلیج فارس به داخل رود داشته باشد، لیکن همین امر ممکن است تبعاتی از جمله رسوب گذاری بیش ازحد سد‌ها را داشته باشیم و این مشکلات را هم به وجود بیاورد.
امیر: تحرک رود هم جلوی آن گرفته میشود مگر این که جریانی برای آن درست شود.
سوال: آقای موسویان شما راجع به شوری آب؟
موسویان: بین شوری آب و طول بستر و املاح بستر، با حجم آب رابطه مستقیم وجود دارد.
ما از مناطق کوهستانی.
سوال: آقای موسویان صدای شما باید اصلاح بکنند، من با آقای لندی ادامه دهم تا شما صدای شما اصلاح شود، آقای لندی این سد سلولی که صحبت شد، تا چقدر می‌تواند جلوی این اتفاق شوری آب کارون را بگیرد؟
لندی: اول نکته‌ای بگویم، شما واحدی که می‌فرمایید براساس میکرو زیمنس است، این را که من می‌گویم دسی زیمنس است، اشتباه نشود. چون بینندگان می‌گویند لندی می‌گوید مثلا دو و نیم، آقای قالیباف می‌گوید دو هزار و پانصد، هشت هزار، واحد‌هایی که ما به کارمی بریم مقیاس متفاوت است وگرنه اعداد درست هستند هر دوی شان. سد‌ها موقت هستند، ما اکوسیستم را بهم می‌زنیم، اگر برای نجات نخیلات این کار را می‌کنیم ولی آن آب با توانمندی که باید وارد خلیج فارس شود و اکوسیستم ناحیه خودش را برقرار کند آیا برقرار میشود، نه، در درازمدت خیر ولی در کوتاه مدت بله، می‌توانیم برای نجات نخیلات ازاین مکانیسم‌ها استفاده کنیم.
سوال: ارتباط ما با آقای سیدجعفر حجازی استاندار پیشین خوزستان برقرار شده است.
بحث کارون بود، یکی در مورد کاهش دبی و یکی راجع به کیفیت که عزیزان صحبت کردند، اگر راجع به این نکته‌ای است بفرمایید، اگر نه من بروم سراغ تالاب‌های استان؟
حجازی: در خصوص میزان آورد آب در حوزه کارون بزرگ در طول چهل سال گذشته یا کمی بیشتر یک سیر نزولی داشته است آورد نگهداشت ذخایری که معمولا به صورت برف در ارتفاعات خوزستان چهارمحال داریم، این آورد کمتر بوده است و در دوره‌های خیلی شدیدتر و در دوره‌هایی در حد متوسط آن اندازه‌هایی که درمحاسبات نیاز پایین دست و طرح‌هایی که برای آن تعریف شده است در حوزه کشاورزی، نیشکر و بقیه آن عدد در سال اوایل دهه هشتاد مطالعه انجام شد خیلی با واقعیت الان متفاوت است. برنامه ریزی برای حوزه کارون و سایر حوزه‌ها از جمله کرخه و مارون تاحدودی به همین شکل است و یک نیازی به بازنگری مجدد دارد درمورد تعریف آب و مصارف آن و ازطرف دیگر وابستگی تولید نیروگاه برق – آبی در حوزه کارون خیلی بالاست.
در گذشته به واسطه دمای متفاوتی که فاصله‌ای بود بین دمای روز و شب در خوزستان میزان استفاده از آب در حد چهار ساعت برای کنترل فرکانسی بود که حدفاصل ظهر تا ۴ بعدازظهر انجام میشود، الان مدت هاست به دلیل گرما با افزایش دما و همچنین به دلیل فاصله دمای شب و روز که خیلی کم شده است و این منحنی در چهل و پنجاه سال گذشته خیلی به هم نزدیک شده است موجب شده است که نیاز کشور و استان برای این که به بیش از ۴ ساعت بتواند نیروگاه‌ها در مدار قرار گیرند این حالت برای آن پیش آمد و مفهوم آن این است که ما ازآن ذخایر آب در بخشی به خاطر تامین برق خیلی نمیتوانیم نگه داریم برای فصل پاییز و همیشه در استانداری در آن تاریخ سعی کردیم مدیریت تولیدی انجام دهیم و با هماهنگی وزارت نیرو به نحوی انجام دهیم که کشت پاییزه که کشت اولویت دار ماست به اندازه کافی برای پوشش صد درصدی فایده داشته باشد.
سوال: برویم سراغ تالاب ها، یکی از آن ظرفیت‌های بی نظیر استان که بیست درصد یا حتی بیش از بیست درصد تالاب‌های کل کشور در استان خوزستان است، شرایطی که تالاب‌ها دارند، اجازه دهید من نگویم، از آقای موسوی زاده شروع کنیم و بقیه عزیزان بگویند که شرایط تالاب‌ها به لحاظ حق آبه شان و این که الان چقدر سرحال هستند و اثرش روی هوا، کم کم برویم روی بحث هوا؟
موسوی زاده: در خوزستان یکی تالاب‌های عظیمی که داریم تالاب حورالعظیم است یا تالاب هویزه است. تالاب شادگان، تالاب بامدژ و تالاب میانگران، یکی از تالاب‌هایی که بسیار موثر در محیط زیست بوده است تالاب حور العظیم علاوه بر این که مردم در آن کسب وکار می‌کردند وامرارمعاش می‌کردند و صیادی می‌کردند، ما این تالاب الان به دلیل سد‌هایی که روی کرخه زده است و آب به منتهاالیه آن نمی‌رسد و هم به دلیل حفاری‌های نفتی که صورت گرفته است در تالاب حورالعظیم قسمت‌های وسیعی ازتالاب حورالعظیم را خشکانده است.
این تالاب مساحتی بالغ ۵۵۰ هزار هکتار مساحتش است که بهترین نقشی که این تالاب می‌توانست داشته باشد، همان بخارات آبی که ازاین آب متساعد میشود جلوی خیلی از ریزگرد‌هایی که از طرف عراق می‌آمد می‌گرفت، سنگین می‌کرد و می‌آورد پایین، نقش یک تصفیه کننده‌ای هم در آن محیط داشت علاوه بر این کارکرد‌هایی که دارد، الان همان تالاب با آن نقش تبدیل کردیم به یک زمین خشک، رسوبات کف تالاب رسوبات ریزدانه است. الان کف تالاب اکثر جاهاش خشک است و کمترین بادی که از سمت عراق می‌آید این ریزگرد‌ها تا خود اهوازمی رسد.
سوال: آقای امیر وضعیت حورالعظیم در قسمت عراق بدتر ازایران است؟
امیر: سیاست‌های غلط همیشه و نگاه جزیره‌ای عملا کشور را به هزینه‌ای هنگفت مواجه کرده است. ممکن است ما بحث نفت و ثروت ملی و آن بحث اقتصادی اش و وابستگی اقتصاد به نفت این سرجای خودش، اما می‌توانستیم برای نفت به جای این که قراردادی که با چین بسته شد، فضای خشک نفت روی مثل نفت‌های استخراج نفت روی دریا بررسی می‌کردیم که به این گرفتار نشویم. در بحث عراق که اشاره کردید این سدسازی‌های غلط الان ترکیه عملا با سدسازی که در بالادست رود‌های عراقی بسته است، عملا آن قسمت را هم خشک کرده است و هم حق آبه حورالعظیم را ازسمت عراق کم کرده است و همه اینها ریه‌های یک کشورست. عملا اگرخشک شود به کل کشور ضرر می‌رسد.
سوال: آقای لندی شما دیدگاه تان راجع به تالاب‌های مروری داشته باشید؟
لندی: همین آب ورودی کم باعث شده است یکی ازکانون‌های مهم بحرانی ما در منطقه حورالعظیم باشد، حدود پنجاه هزارهکتار که متاسفانه در جهت بارد‌های غالب است.
سوال: حق آبه حورالعظیم ازکرخه است، ما این جا یک مشکل در کرخه داریم که حورالعظیم؟
لندی: دقیقا البته کلا ما ورودی‌های آب هم همان طور که شما آمار را ارائه کردید کلا کم شده است به خاطرتغییرات جوی ولی توزیع مناسب نشده است بلافاصله بعد از سل نودو هشت شروع کردیم به تخلیه آب پشت سد.
سوال: برای تولید برق بود؟
لندی: بیشتر برای کشت شالی و مصارف دیگر تاحدودی هم آب حورالعظیم تامین شده است به خاطر حق آبه حورالعظیم و این عدم وورد آب کافی ازسرمنشاء است. الان پشت سد آب آن چنانی نداریم که این جا رها سازی کنیم که این جا حورالعظیم حق آبه خودش را بگیرد.
سوال: وضعیت عراق را هم اشاره کنید؟
لندی: عراق هم به خاطر سد‌هایی که ترکیه زده است ورودی دجله کم شده است، عراقی‌ها عمدا آتش سوزی می‌کنند که به کشاورزی برسند و بخشی از آن اراضی تبدیل کردند به زمین‌های کشاورزی.
سوال: اوضاع و احوال شادگان چطور؟
لندی: شادگان کم کم کوچک و شور میشود و آن اکوسیستم خودش را ازدست میدهد.
امیر: پساب زهکشی نیشکر تزریق میشود که اثرات زیست محیطی بدی دارد.
سوال: این را هم شنیدم که آن مجتمع‌های کشت نیشکر را و سموم و کود‌هایی که استفاده می‌کنیم آن سیستم زه آب آن می‌برد و میشود.
لندی: قبلا زیاد بود بعد تصمیم گرفتند مستقیم ببرند خلیج فارس الان یک مقدار در فصولی که آب کارون است و اینها نیاز به آبیاری ندارند مخلوط می‌کنند و کمک می‌کنند که یک مقداری آب تامین شود.
سوال: آقای حجازی همراه شویم با بحث تالاب‌ها، آماری بدهیم که کل تالاب‌های استان خوزستان باید حق آبه اش سه میلیارد و سیصد میلیارد متر مکعب باشد که در حال حاضر کمتر ازدو میلیارد تامین میشود.
اتفاقاتی که دراین برنامه صحبت شد، خشک شدن حورالعظیم و از آن سو گردوغبار و ریزگرد‌هایی که از آن تالاب بلند میشود از جمله همین کاهش حق آبه است.
آقای حجازی در مورد بحث تالاب حورالعظیم و سایر تالاب‌ها اگرمشکلات زیست محیطی دارد بفرمایید؟
حجازی: من توضیح بدهم، دوستان یک توضیحی دادند در تکمیل فرمایشات دوستان تالاب حورالعظیم به لحاظ وسعت دو سوم در سمت عراق است، یک سوم در سمت ایران. بعد از این جداسازی به دلیل این که عراق آن سمت خودش بعضا عمدی و بعضا سهوی و بخشی برمی گردد به دوران جنگ به خاطراین که معارضین صدام در آن جا پناه گرفته بودند به خاطر این که بتوانند آنها را از آن جا چیز کنند، یک کانال سوئیپ ایجاد کردند که آب حور به سمت پایین‌تر در دجله تخلیه کردند و یک بخشی از خشکی از آن جا پیدا کرد و اززمانی که خشک شد و عملا مورد استفاده کشاورزی نبود، آبی که از سمت ایران به سمت عراق می‌رفت و آن باعث شد که آن جا میزان آبی و کاهش آبی که درکرخه داشتیم، مشکلاتی که، با زدن دایک مرزی که هم ایران و هم عراق زدند، عملا سد و حق آبه ما درداخل مرزتالاب خودمان درحالت کنترل است.
سوال: الان راهکاری وجود دارد که حورالعظیم احیا شود؟
حجازی: راهکارش دوسه نکته دارد، اولا حورالعظیم دو قسمت است، یک قسمت قبل ازجنگ بوده است که کاملا مشخص است که محدوده اش، یک محدوده کمتر بوده است، بعدازجنگ به خاطرصدام بتواند جزایر مجنون بگیرد دامنه وسعت پیدا کرد، آن تیکه می‌گوییم در قسمت توسعه تالاب. آن قسمت اصلی تالاب و اگر تخصیص آب حتی در بدترین حالت در گذشته ما حفظ می‌کردیم یعنی حدود بین هجده تا بیست متر مکعب در ثانیه در خروجی بستان، که از شاخه نیسان و از شاخه‌های دیگری که آن جا وارد حور میشود این را تامین می‌کردیم و در بدترین حالت که در سال هشتاد وهشت که آورد آب درکرخه بسیار پایین بود یعنی پشت سد کمتراز دومیلیارد متر مکعب آب ذخیره شده داشتیم و در آن زمان یک مقدار مدیریت و کنترل و جلوگیری از این که آب را در بالادست برداشت کنند، باید مدیریت شود و بتواند تامین کنند، اگر زیربیست و بیست و پنج مترمکعب در ثانیه بیاید در تابستان و زمستان چهل متر کمتر باشد قطعا حور بدتر از این خواهد شد.
سوال: آقای موسویان مشکل صدا هم حل شد در خدمت شما هستیم راجع به تالاب‌ها نکته‌ای است بفرمایید؟
سیدجمال موسویان- مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان: تالاب‌های خوزستان علاوه بر آن چند تالابی که است، تالاب منصوریه و شریفیه درکانون چهار اهوازکه بزرگ‌ترین و بدترین کانون ریزگردما ازهفت کانون است، اینها را اضافه کنید. اینها همین الان خشک هستندو اصلا آب ندارند، وقتی باد‌های موسمی ازسمت جنوب غرب به سمت اهوازمی آید ریزگرد ازآن جا شروع میشود و ریزگرد‌های داخلی بیشتر از این جا شروع میشود. جنوب شرق اهواز و تالاب‌ها خاصیتش این است که انتهای حوزه آبریز است، همان طور که آقای موسوی زاده فرمایش کردند، خاکی که آن جاست بسیار ریزدانه است حتی ذرات از رس کوچکتر هستند، کولوئیدی هستند تا دو هزار کیلومتر اینها می‌توانند منتقل شوند با باد، این ریزگرد‌ها که خیلی خطرناک و نمکی هستند اکثرا به هوا بلند شدند و منتقل میشوند به سمت شهر و تاسیسات و جا‌هایی که است.
سوال: راهکاریی برای آن است؟
موسویان: مرطوب سازی در آن بحث طرحی که نوشته شد و در ستاد ملی گرد و غبار کشور هم تصویب شد با حضور همه دستگاه‌های مجری، قرار شد که این تالاب‌ها حق آبه شان از طریق سازمان آب و برق، وزارت نیرو تامین شود و مرطوب سازی اتفاق بیافتد و این مهم سال هاست که اتفاق نیافتاده است.
سوال: مرطوب سازی احیا نیست، این تالاب‌ها بتوانیم احیا کنیم حورالعظیم؟
موسویان: این تالاب‌ها اصلا اکوسیستمش همین است، اجازه نداریم کاری دیگری غیر از آن که خود طبیعت خوداحیایی می‌کند انجام دهیم، این جا آب می‌آمد، پخش می‌شد و این مرطوب شدن خاک باعث پیوستگی و چسبندگی ذرات خاک میشود و هم یک پوششی ایجاد می‌شد و این پوشش باعث می‌شد که با باد هیچ خاکی بلند نشود و یا کمترخاک به هوا بلند شود به این دلیل اکوسیستم‌های تالاب‌ها را به همان شکل نگه داریم و به صورت طبیعی هیچ اقدام خاصی انجام ندهیم، بهترین کار همین است که حق آبه آن را رعایت کنیم و آن جایی که کار‌های توسعه‌ای انجام دادیم میادین نفتی و یا سایر مطالب آن جا جاده و دایت زده شده است و حتی اگر آب تامین شود این هیدرولوژی طبیعی به هم خورده و آب در مسیری که باید جریان پیدا کند و در آن دشت رها شود دیگر آن را برهم زده و آن مجاری برای آن ایجاد کردیم و جا‌های دیگر می‌رود و قطعا این پیامدهاش همین مسائلی است که الان می‌بینیم.
سوال: سراغ وضعیت هوا برویم و این را تفکیک کنیم، یک بحث ریزگردهاست و یکی آلودگی هوا به خاطر فلر‌ها و فعالیت‌های پالایشی و پتروشیمی و این هاست.
آقای موسوی زاده اوضاع و احوال هوای استان چطور است؟
موسوی زاده: اوضاع و احوال استان خوزستان به هیچ وجه مناسب نیست، اغلب روز‌های سال شاهد ریزگرد‌ها و آلودگی‌ها هستیم. الان بحث فلر‌ها که مشاهده می‌کنید، دورتا دور اهواز و اکثر مناطق استان خوزستان این گاز‌های همراه نفتی که سوخته میشود و به اعتراف خود نفتی‌ها، می‌گویند سالانه ۵ میلیارد دلار عدم النفع برای کشور دارد همین گاز‌هایی که سوخته میشود و دودش در فضای استان خوزستان. حرکتی از زمان شهید رئیسی صورت گرفته است و شروع کردند به جمع آوری این فلر‌ها ولی پیش بینی که تا هزارو چهارصد و سال، پایان ۴۰۴ به اتمام برسد متاسفانه این پیش بینی محقق نشد. دوستان نفتی اعلام می‌کنند تا پایان ۴۰۶ این گاز‌ها را کامل جمع آوری خواهند کرد و به صورت مواد مایع به سمت پتروشیمی‌ها هدایت خواهد شد. سوختن زباله‌هایی که در مرکز سفیره مرکز تجمیع زباله‌های اهوازکه مرتب آتش سوزی آن جا اتفاق می‌افتد به خاطر گرمای شدید هوا و وجود قطعات شیشه و امثال اینها که متاسفانه این احتراق به وجود می‌آورد.
سوال: استان چند تا نماینده دارد؟
موسوی زاده: استان خوزستان ۱۸ نماینده دارد.
سوال: چند بار این نماینده‌ها دور هم جمع شدند برای رفع آلودگی محیط زیست، بحث آب و هوا و خاک و این ها؟
موسوی زاده: مجمع نمایندگان داریم که مجمع فعالی است و در این هفته گذشته جلسه‌ای با خانم دکتر انصاری رئیس محیط زیست کشور داشتیم.
سوال: همه ۱۸ تای شما بودید؟
موسوی زاده: حداقل ۱۰-۱۲ نفر بودیم در جلسه، بحث‌های محیط زیستی استان، بحث آلودگی هوای استان و بحث آب و هوا و بحث خرس ها.
سوال: نتیجه چه شد؟
موسوی زاده: قول‌هایی خانم دکتر انصاری دادند ولی نیازست این جلسات مدام برگزار شود و یک اعتباراتی که دولت در نظر بگیرد و این بحث آلودگی هوا که دوستان شرح دادند یک سری منشاء داخلی داریم، مثل این کانون‌های ریزگردی که در غرب و شرق اهواز هستند. فلر‌ها هستند و زباله‌هایی که سوخته میشود و اخیرا هم ما تذکر جدی به محیط زیست داریم که کشاورزان بعد از دروی محصول و برداشت محصول گندم شان به خاطر این که بخواهند زمین‌ها را دوباره شخم زده و برنج بکارند اقدام به سوختن ته مانده‌های و کاه و کرشتی که سر زمین می‌ماند، می‌کنند، که هم زمین‌ها نابود می‌کند و هم آلودگی هوا می‌افزاید و یکی از عوامل دیگر سوخت نیشکر که برای برداشت نیشکر که معمولا اقدام به سوختن نیشکر می‌کند که همه اینها هوای استان به شدت آلوده کرده است ولی با وجود همه اینها بحث ریزگرد‌ها و بحث آلودگی‌هایی که ناشی از ریزگرد‌ها چه منشا داخلی و چه منشا خارجی اغلب روز‌های استان ناسالم کرده است.
سوال: آقای امیر مجموعه اقداماتی که باید صورت گیرد تا کنترل شود بحث ریزگرد‌ها و بحث آلودگی‌های ناشی از فلر چه مواردی را شامل میشود؟
امیر: به نظرم یک نکته این جا جاافتاده است خوزستان محل ثروت کشورست و در بحث استخراج نفت، نیشکر، پتروشیمی، فولاد و همه اینها و همه اینها آلاینده هستند، دولت می‌گوید این ثروت ملی است، اشکالی ندارد، ثروت ملی است و ما هم وظیفه مان است که برای ملت و کشور جمهوری اسلامی ایران که ما جان مان هم فدای این نظام و این کشورست، اما نگاه به رفع این مشکلات بعد ازاین که دولت تصمیماتی را می‌سازد به استان محول می‌کند. یعنی ثروت ملی، اما مشکلات را استانی و حتی منطقه‌ای درنظرمی گیرد و این ایرادی است که به دولت واردست. اگر آلودگی ازلحاظ وسایل نقلیه در نظر بگیریم، از بنادر جنوبی تا کل کشور تزریق می‌کنیم کالا‌های اساسی و چیز‌هایی که برای کشور نیازست. این هم ماشین سنگین آلاینده هستند و استان خوزستان به کشور خدمات می‌دهدولی این آلایندگی را در حد استان بررسی می‌کنیم و در حد ملی نمی‌بینیم.
سوال: این حرف درستی است.
راجع به آن انتهای برنامه صحبت می‌کنیم، آقای لندی من این را بگویم و برویم سراغ بحث خاک، استان خوزستان به صورت تاریخی ۴ تا کانون شنزاری داشته است که مساحت مجموع آن سیصد هزار هکتار است. متاسفانه به دلایلی که گفته شد سیصد و پنجاه هزار اضافه شده است که هرساله یک درصد اضافه شده است، آقای موسویان آن اقداماتی که برای جنگل کاری کردیم توصیح دهیم، چون اتفاقات مثبت هم افتاده است.
آقای موسویان بفرمایید چکار شده است برای آن؟
موسویان: الان با معلول ها، برای معلول‌ها صحبت می‌کنیم، علت چیست، اصلا چرا ریزگرد به وجود آمد، اگر به سابقه تاریخی این برگردیم بیش از ۵ دهه است که ما اقدامات صنعتی و کلان پروژه‌ها در استان خوزستان اجرا میشود. وقتی که کلان پروژه بزرگ پروژه را اجرا می‌کنید، خاک برداری، خاک ریزی، معادن و سایر مطالب و مسائلی که دراین استان الان ما دست و پنجه نرم می‌کنیم، استان را شما باید برگردید به دلایل تخریب.
آیا ما سرعت اصلاح و احیای منابع طبیعی و محیط زیست به اندازه سرعت تخریب است، به اندازه شدت تخریب است.
سوال: این تقریبا فرمایش جناب امیرست، سراغ کار‌های جنگل کاری و اینها که یک مقدار کنترل شده است؟
موسویان: تا یک زمانی خودش را نشان نمی‌داد این ریزگرد‌ها از سال ۱۳۴۷ اقدامات بیابان زدایی را شروع کردیم.
سوال: الان کجاییم؟
موسویان: حدود ۱۴۲ هزار هکتار جنگل کاری کردیم، درخت کاری کردیم، بیشتر در غرب کرخه منطقه عمومی ازبین شهر‌های شوش، حمیدیه، شرق آزادگان، شرق و غرب خود اهوازو بقیه شهر‌های استان خوزستان آمار بسیار بالایی ۱۴۲ هزار هکتار درخت کاری که این باعث شد که امید به زندگی برای خیلی از مردم، مردمی که از روستا‌ها را ترک کرده بودند، برگشت داده شدند و آمدند به روستا‌های شان، محل زندگی شان، زمین‌های کشاورزی شان استفاده کردند جلوگیری از هجوم ماسه‌های روان شد، ما آن ۶ کانون که ۳۰۰ یا ۳۵۰ هزار هکتار است تا اندازه‌ای توانستیم آنها را کنترل کنیم با همین اقدامات بیابان زدایی، اما آن چیزی که اتفاق افتاد کانون‌های ریزگرد بود در هفت کانون به مساحت ۳۵۰ هزار هکتار در شهرستان‌های هویزه، شمال خرمشهر، اهواز، سربندر، ماهشهر، امدی و هندیجان
سوال: یعنی همان سرعت تخریب بیشتر از ...
موسویان: سرعت تخریب بیشتر از سرعت احیا داشت
سوال: اعتبارات مناسبی دارید شما؟
موسویان: ما اعتباراتی که برای ما در نظر گرفتند بسیار اندک است، از سال ۱۴۰۰ این اعتبارات ستاد ملی گردو غبار بسیار کاهش داد.
سوال: چرا؟ و قبلا چقدر بود؟
موسویان: ما تا ۱۹۷ میلیارد تومان هم تا سال ۱۳۹۷ داشتیم ولی سال ۱۴۰۲ یا ۴۰۱ شد ۱۶ میلیارد تومان، همین اعتبار، بعد شما همچنان عرض کردم وقتی می‌خواهید توسعه را انجام بدهید توسعه، توسعه پایدار است، توسعه پایدار می‌گوید شما مجاز نیستید به بهانه پیشرفت، طبیعت و محیط زیست را تخریب کنید، از طرفی به بهانه فقط حفظ منابع طبیعی و محیط زیست جلوی پیشرفت بگیرید هر دو را باید متوازن شما داشته باشید، ما از سال ۱۳۹۵ انتهای ۱۳۹۵ تا الان حدود ۲۷ هزار، بیش از ۲۷ هزار هکتار درختکاری کردیم در کانون‌های ریزگرد و بیش از ۳۱ هزار هکتار مدیریت روان آب انجام دادیم.
سوال: البته من شنیدم ۶ هزار هکتار آن نابود شد درست است؟
موسویان: نه یک مقداری کمتر از آن در سال ۹۸ به دلیل آن خطری که شهر اهواز را تهدید می‌کرد کانال شهید پورشریفی را باز کردند، کانال ۶۶ کیلومتری که برای ریزگرد‌ها بود و این آب آمد ماه‌ها روی آن درختکاری‌هایی که بود اینها را خشکاند.
امیر: بحث منابع طبیعی و کاشت درخت و آن جنگل کاری من معتقدم باید مردمان روستا را بیشتر مشارکت می‌دادیم ما وقتی منابع طبیعی آمد و یک کانال‌هایی برای ریزگرد‌ها ایجاد کرد و درخت‌هایی را کاشت اگر به مردم روستا واگذار می‌کرد همان درخت‌های مثمر مثل نخل، مثل درخت‌هایی که واقعا می‌تواند آن مجموعه را پوشش بدهد آن زمین‌هایی که کانون ریزگرد‌ها است، فضا ایجاد شد، آب ایجاد کردید و تقریبا کانال‌های خیلی بزرگی هم، هم هزینه بر بود می‌شد مردم را درگیر کرد و از مردم بخواهیم درختان هم مثمر را و حتی در کاشت گندم و ...
موسویان: من توضیح می‌دهم نکته مهمی فرمودید خیلی ممنون، ما ۶۶ کیلومتر کانال اصلی ما بود، ۷۴ کیلومتر کانال‌های فرعی ما است، آبی که تخصیص داد وزارت نیرو برای ریزگرد‌ها برای ۵ سال بود، ۱۲ و نیم متر مکعب بود این آب، ۱۰ متر مکعب آن برای نخیلات شادگان بود و حر، خود تالاب شادگان، ۲ و نیم متر مکعب آن برای ریزگرد‌ها بود، این آب الان دیگر آن مجوز نیست، اگر مجمع نمایندگان پیگیری بکنند، تلاش بکنند این مجوز آب را برگردانند ما کار جنگل کاری کردیم که سه تا ۵ سال فقط درختکاری را آب می‌دهیم، ولی شما وقتی می‌خواهید نخیلات بکارید یا کار مشارکتی با مردم، کار کشاورزی یا درختان مثمر دیگری مثل اکالیپتوس که چوب تولید می‌کنند انجام بدهید باید آب این را تامین کنید اگر آب تامین شود قطعا با مشارکت مردم این کار انجام میگیرد.
سوال: آقای دکتر لندی بحث آلودگی خاک استان خوزستان دیگر تخصص شما است.
لندی: من یک نکته‌ای راجع به کانال پورشریفی بگویم از ابتدا طراحی این کانال اشتباه بود من ۱۴ مورد را نوشتم به مدیر بحران دادم که به صورت محرمانه به رئیس جمهور وقت بدهند این کانال با این ظرفیت آب اصلا جالب نیست دو و نیم متر مکعب آب‌ای سی آن آب زیرزمینی ما ۱۶-۱۸ است وقتی دو و نیم متر مکعب آب می‌رود آنجا این‌ای سی با این مخلوط میشود ۶ سیزیمس میشود.
سوال: منابع آلودگی خاک را بفرمایید
لندی: ما کلا برای خاک من عضو انجمن علوم خاک ایران هستم این موارد را هم دیدیم هم پیگیری می‌کنیم، ۷ مورد خاک‌های ما مشکل دارند یکی تغییر کاربری اراضی است، یکی شور شدن آن است، یکی آلودگی‌های نفتی و صنعتی است، یکی کاهش حاصلخیزی شان مواد آلی شان، یکی فرسایش آبی – بادی است و فرونشست که در استان ما به علت چاه‌های آب کمتر اتفاق می‌افتد، ما یک بخش آن آلودگی نفتی است و یک بخش آلودگی. ما عناصر سنگین هم داریم یعنی کارخانجات ما غبارشان در اطراف شان ما طرح تحقیقاتی داریم که نشان میدهد افزایش بعضی از آلاینده‌های صنعتی ...
سوال: رابطه‌ای بین آلودگی آب، هوا و خاک وجود دارد دراستان؟
لندی: قطعا این طور است، چون ما این آب که داده میشود مقدار قابل توجهی آلاینده دارد، چون پساب‌های صنعتی است اینها وقتی برای کشاورزی استفاده میشود بخشی از آن اضافه میشود به ...
سوال: در مجموع خاک استان هنوز به نظرم آن توانمندی خود را دارد.
لندی: بله، من یک نکته بگویم در تمام تکست‌ها بهترین خاک‌ها خاک‌های آبرفتی است خاک‌های خوزستان آبرفتی است، ما باید مدیریت کنیم، آب خوب به آنها بدهیم، نظارت کنیم و با روش‌های نوین اجازه ندهیم که این خاک‌ها از بین برود.
سوال: آقای موسوی زاده آن طرح ۵۵۰ هزار هکتار فرمودند ۲۷۰ تای آن مانده، بفرمایید آخرین وضعیت و چه زمانی به ۵۵۰ هزار هکتار می‌رسد؟
موسوی زاده: سال ۷۵ آقا این دستور را فرمایش کردند آن فرمایش شان نه فقط برای خوزستان است بلکه برای کل کشور است خوزستان ۱۶ درصد از محصولات کشاورزی کشور را تامین می‌کند، یک ایرادی که به دولت وارد است از آن سال ۷۵ تا به امروز اعتبارات اب و خاک خوزستان را قطع کردند از جهاد کشاورزی، به چه دلیل؟ به این دلیل که ما اعتبارات را آن طرف میگذاریم و نمیتوانیم این جا به شما اعتبار بدهیم آن را هم که آنجا می‌گذاشتند لاکپشتی حرکت کردند اگر دولت آقای مرحوم شهید رئیسی نبود ما به ۲۵۰ هزار هکتار نمی‌رسیدیم نیاز است و اعتباری گذاشته شود اخیرا ۲۰ همت را از فروش سهام نیشکر ۲۸ همت را به نظرم از فروش سهام نیشکر تخصیص دادند برای این ۵۵۰ هکتاری که برداشتند این را به دلیل بدهی که به تامین اجتماعی داشتند دادند که اعتراض نمایندگان استان خوزستان باعث برگشت آن شد، این اعتبار را ما باید تکمیل کنیم سرعت ببخشیم، چون برای کل کشور است و نکته‌ای که در رابطه با کانال پورشریفی فرمایش کردند و نکته خوبی را جناب آقای دکتر امیر بیان کردند در اطراف آن کانال ۳۰ هزار هکتار زمین قابل کشت است اگر این را مشارکتی به جای اینکه می‌دادند به دست پیمانکار که به اینگونه کاشتند می‌دادند به دست مردم، می‌گفتند آقا یک قسم از زمین‌های خودتان را کشاورزی کنید و یک قسم را جنگل کاری کنید با همین آب، باور کنید امروز خیلی از مشکل را حل می‌کردند.
سوال: آقای امیر شما هم راجع به ۵۵۰ هزار هکتار اگر نکته‌ای هست بفرمایید:
امیر: همین بحث آن تامین اعتبار است، چون وقتی که بحث کشاورزی میشود ما، چون خوزستان یک جلگه تقریبا دشت است و بیشتر غذای کشور را تامین می‌کند درصد خیلی بالایی از آن را، حالا درست است بعنوان یک استان نفتی – صنعتی معروف است ولی اصل آن بر کشاورزی است و آقا وقتی این دستور را دادند و هدیه‌ای شد به استان خوزستان، نگاه افق دیدشان خیلی دور بود که بشود دیگر کشور نیازی به بحث تامین غذا نداشته باشد از بیرون و استان می‌تواند این را تامین کند. اگر اعتبار ملی برای این دیده نشود عملا آن به نتیجه نخواهد رسید.
لندی: من یک نکته در خصوص خاک بگویم مقام معظم رهبری در حضور محیط زیست و کارکنان جهاد فرمودند که خاک از آب مهمتر است، چون ما برای یک سانت خاک صد سال نیاز داریم تا تشکیل شود آب را شاید بشود از منابع دیگر از شیرین کردن و از جا‌های دیگر بیاوریم و بازیافت کنیم ولی باید نگران خاک باشیم.
سخن آخر مجری: استفاده از منابع ملی استان خوزستان هیچ اشکالی ندارد و این استان سخاوتمندانه این منابع را در اختیار قرار داده، اما تا حال خود خوزستان خوب نباشد این شیرینی منابعی که از استان در می‌آید خیلی به کام ما ایرانیان تلخ میشود. امیدوارم که برای محیط زیست استان تفکرات جدید و اعتبارات مناسبی در نظر گرفته شود.
نظر شما