تصویب طرح تحقیق و تفحص از عملکرد شیلات

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، نمایندگان در نشست علنی امروز (سه شنبه، ۱۴ اسفندماه) مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی گزارش کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست در خصوص طرح تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد سازمان شیلات ایران از سال ۱۳۹۰ تاکنون با این طرح موافقت کردند.

 

در جریان بررسی این گزارش حامد یزدیان به عنوان عضو هیئت رئیسه کمیسیون کشاورزی گزارش این کمیسیون در خصوص طرح مذکور را قرائت و محور‌های آن را تشریح کرد.

 

محور‌های این تقاضا به شرح زیر است:

 

۱- بررسی کارآمدی و عملکرد هزینه‌ای بازسازی ذخایر آبزیان با تاکید بر دریای خزر

۲- شفاف‌سازی در فرایند تخصیص ارز ترجیحی واردات نهاده‌های تولیدی آبزیان

۳- عملکرد سازمان شیلات ایران در زمینه صید فانوس ماهیان

۴- بررسی ابهام‌های موجود در زمینه‌های ساخت واگذاری و مدیریت بنادر صیادی در راستای اجرای اصل ۴۴

۵- دلایل ناکارآمدی و شکست طرح‌های سازمان شیلات ایران در زمینه‌های مختلف آبزی پروری

۶- عملکرد سازمان شیلات ایران در زمینه‌های مختلف مرتبط با صید و صیادی

۷- بررسی فرایند و چگونگی توزیع سهمیه و یارانه سوخت تخصیص یافته برای ناوگان صیادی در سال‌های مذکور توسط سازمان شیلات ایران و دستگاه‌های مسئول

 

سمیه رفیعی، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی و رئیس فراکسیون محیط زیست، در اظهاراتی با اشاره به ضرورت تحقیق و تفحص از عملکرد سازمان شیلات ایران، اعلام کرد که این تحقیق و تفحص نه صرفاً به عملکرد دولت چهاردهم، بلکه به بازه‌ای بیش از ۱۰ ساله معطوف است. اگر فرصت بیشتری در مجلس و کمیسیون وجود داشت، بازه‌ای ۳۰ ساله را برای بررسی طراحی می‌کردیم تا فرایند‌هایی که عملکرد این سازمان را دچار نقص و زیان کرده، به‌طور کامل تحلیل شود.

 

رفیعی با قدردانی از تلاش‌های متعهدانه مدیران و کارشناسان سازمان شیلات، تأکید کرد که این تحقیق و تفحص به‌هیچ‌وجه نافی زحمات آنها نیست، بلکه هدف آن بررسی دقیق‌تر عملکرد دستگاه‌هایی است که به‌طور مستقیم با معیشت مردم مرتبط هستند. برخی دستگاه‌ها، از جمله سازمان شیلات، به‌رغم تأثیر مستقیم بر اقتصاد و زندگی مردم، کمتر مورد نظارت قرار گرفته‌اند. تاکنون تنها دو گزارش از سازمان بازرسی کل کشور و سه گزارش از دیوان محاسبات درباره این سازمان منتشر شده که کافی نیست.

 

رئیس فراکسیون محیط زیست با اشاره به وجود فرایند‌های فسادزا در این سازمان طی سالیان گذشته، اظهار داشت: حتی اگر شایسته‌ترین و متخصص‌ترین افراد در رأس سازمان قرار گیرند، فرایند‌های ناکارآمد، عملکرد را به انحراف می‌کشاند. تحقیق و تفحص ما در راستای رفع این کاستی‌ها و کمک به دولت برای بهره‌برداری از ظرفیت عظیم تولید و صید کشور است.

 

وی با استناد به تاریخچه سازمان شیلات، گفت: این سازمان از قدیمی‌ترین دستگاه‌های کشور است که در سال ۱۳۳۲ با عنوان شرکت سهامی شیلات ایران شکل گرفت و از سال ۱۳۸۳ به سازمان شیلات ایران تبدیل شد. قانون بالادستی آن، یعنی قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبزی، ماده ۱ تأکید دارد که منابع آبزی تحت حاکمیت جمهوری اسلامی ایران، ثروت ملی محسوب می‌شود و هیچ‌کس حق برخورد سلیقه‌ای با آن را ندارد.

 

رفیعی در ادامه به آمار تولید پروتئین در کشور اشاره کرد و افزود: در حال حاضر، تولید گوشت قرمز در کشور بین ۹۰۰ هزار تا یک میلیون تن است که به‌شدت آب‌بر بوده و توان تولید آن محدود است. در بخش گوشت مرغ نیز با وجود وابستگی به نهاده‌های وارداتی، حداکثر ظرفیت تولید ۲.۵ میلیون تن است. این در حالی است که ایران با حدود ۳۳۰۰ کیلومتر ساحل و ۴۰ درصد مرز‌های آبی، پتانسیل بالایی برای تولید پروتئین دریایی دارد. با این حال، مجموع تولید گوشت ماهی در کشور با وجود این ظرفیت‌ها و دانش فنی موجود، تنها یک میلیون تن است که با توجه به سرمایه‌گذاری‌ها و امکانات، رقم ناچیزی محسوب می‌شود.

 

وی افزود: این تحقیق و تفحص با هدف کمک به بهبود عملکرد سازمان شیلات و حفاظت از ثروت ملی کشور انجام می‌شود تا ظرفیت‌های بالقوه در حوزه تولید آبزیان به‌طور کامل محقق گردد. در حال حاضر، ماهی در ایران به‌عنوان یک غذای لوکس تلقی می‌شود که این وضعیت شایسته جمهوری اسلامی ایران با این همه ظرفیت و برخورداری نیست. سهم گوشت ماهی در امنیت غذایی ما به‌شدت پایین است، در حالی که ۵۰۰ هزار هکتار منابع آبی داخلی داریم که می‌توانیم از آن برای تولید و ارزآوری بهره ببریم. طی سال‌های گذشته، مجموع ارزآوری ناشی از صید و شیلات در کشور تنها حدود ۵۰ میلیون دلار بوده که با توجه به منابع مشترک آبی در شمال و جنوب کشور، بسیار ناچیز است. این نشان‌دهنده نقصان‌ در بهره‌برداری از این ظرفیت‌هاست.

 

رفیعی با اشاره به وضعیت معیشتی صیادان، خاطرنشان کرد: حدود ۲۵۰ هزار صیاد و بهره‌بردار مستقیم در این حوزه داریم، اما به دلیل فرایند‌های فسادزا، نه‌تنها کمکی به این افراد نشده، بلکه فعالیت‌هایشان با مشکلات و اخلال مواجه شده است. ما نتوانستیم ناوگان صیادی آنها را ارتقا دهیم یا نوسازی کنیم و این موضوع برای تولیدکنندگان خرد که مستقیماً از دریا ارتزاق می‌کنند، بسیار ناراحت‌کننده است.

 

این نماینده مجلس همچنین به موضوع تخصیص غیرمنطقی سوخت به کشتی‌های صیادی اشاره کرد و گفت: چرا باید به کشتی‌هایی که به هر دلیلی در سواحل متوقف شده‌اند و ترددی ندارند، سهمیه سوخت اختصاص دهیم؟ طبق گزارش‌ها، سالانه ۵۰۰ میلیون لیتر نفت گاز و ۱۰۰ میلیون لیتر بنزین در سایه بی‌نظارتی‌ها به این بخش تخصیص داده می‌شود، بدون اینکه مشخص باشد آیا این کشتی‌ها در دریا حضور داشته‌اند یا خیر.

 

وی در ادامه به وضعیت اسکله‌های صیادی پرداخت و اظهار داشت: نزدیک به ۴۰ اسکله صیادی در کشور داریم که بسیاری از آنها بلااستفاده مانده‌اند. برای مثال، اسکله کوه مبارک سال‌هاست که خاک می‌خورد و سردخانه‌ها و تجهیزات احداث‌شده در مناطقی مانند جزیره بوموسی در حال نابودی هستند. این اسکله‌ها می‌توانستند به قطب‌های مهم بازرگانی و تجارت تبدیل شوند، اما عملاً رها شده‌اند.

 

رفیعی گفت: میگوی ایران مشتری ثابت در اروپا و بازار‌های جهانی دارد، اما پرورش میگو که می‌توانست حوزه‌ای راهبردی برای ارزآوری باشد نابود شده است. در تخصیص مزارع پرورش میگو نیز شاهد بی‌عدالتی بوده‌ایم؛ زمین‌های مرغوب به جوانان بومی در مناطق هرمزگان، بوشهر و خوزستان اختصاص نیافته و در عوض به افرادی با رانت اطلاعاتی یا دسترسی‌های خاص در تهران واگذار شده است. این مشکلات نتیجه سال‌ها بی‌توجهی و سوءمدیریت است و تأکید کرد که تحقیق و تفحص از سازمان شیلات برای اصلاح این روند و بهره‌برداری بهینه از ظرفیت‌های عظیم کشور ضروری است.

 

عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس گفت: از سال ۹۶ که تخصیص ارز آغاز شده، هیچ شفاف‌سازی در این زمینه صورت نگرفته است. بر اساس گزارش‌های خود سازمان شیلات، سالانه بین ۴۰۰ هزار تا یک میلیون و ۸۰۰ هزار دلار ارز ترجیحی فقط برای بخش تولید اختصاص یافته، اما این بخش در طول این سال‌ها اساساً نیازی به ارز ترجیحی نداشته است. تا سال ۸۲، کل تولید قزل‌آلای کشور در اختیار خودمان بود و توان تولید بالایی داشتیم. اما از آن سال، دو شرکت وارد عرصه شدند که نهاده‌های تولید را وارد کردند. به دلیل نبود نظارت، امروز بیش از ۷۰ درصد تولید ما وابسته به این واردات شده است. این دو شرکت هیچ‌گاه پاسخگو نبوده‌اند و سازمان شیلات نیز مواخذه نشده است.

 

رفیعی گفت: این مسئله ظرفیت عظیمی برای کشور دارد و می‌تواند راه‌حلی برای بسیاری از مشکلات باشد. تولید آبزیان نه‌تنها در امنیت غذایی نقش مهمی ایفا می‌کند، بلکه پتانسیل بالایی برای توسعه اقتصادی و کاهش وابستگی به واردات دارد. حیف است که این فرصت ملی به دلیل سوءمدیریت و عدم نظارت از دست برود.

 

وی در پایان خواستار توجه جدی به این موضوع شد و از نمایندگان و مسئولین درخواست کرد که با پیگیری دقیق، جلوی هدررفت این ظرفیت ملی گرفته شود.