مدیریت جلوگیری از گسترش اسلام در فرانسه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، خانم حکیمه سقای بی ریا، کارشناس مسائل بین الملل در برنامه جهان امروز شبکه خبر درباره ممنوعیت فرانسه در پوشیدن عبای دختران مسلمان در مدارس و مراکز آموزشی و اینکه کشور فرانسه به دنبال چیست ، صحبت کرد.
سؤال: ما گزارشی را دیدیم با خبرنگارمان هم صحبت کردیم. گویا شرایط در فرانسه به این شکل است که چند سال پیش فرانسه اجازه پوشاندن سر و استفاده از روسری را از دختران مسلمان هنگام ورود به مدرسه گرفته است و حالا وارد پوشش آن‌ها هم شده است و عبای اسلامی را برای آن‌ها ممنوع کرده است و حق ندارند از این پوشش در سال تحصیلی پیشرو استفاده کنند. مقامات فرانسوی استدلال شان این است که داشتن چنین پوششی نوعی تبلیغ دینی و استفاده از نماد‌های مذهبی محسوب می‌شود و باید در مدارس ممنوع باشد. نظر شما درباره توضیح و توجیح فرانسوی‌ها چیست؟
سقای بی ریا: ببینید از یک زاویه دیگری اگر بخواهم ورود پیدا کنم، در بسیاری از کشور‌های دنیا ازجمله در کشور‌های غربی، قوانینی برای پوشش وجود دارد و این چیز غیرمتعارفی نیست، منتها نکته‌ای که وجود دارد این است که معمولاً قوانین مربوط به حداقل‌های پوشش است حالا ما از حداقل‌های بسیار ناچیزی را می‌توانیم نام ببریم تا در کشور‌های اسلامی که حداقل معیار‌های اسلامی آن را دربر می‌گیرد؛ بنابراین معمولاً قوانین پوشش معطوف به مطرح کردن حداقل‌های پوشش است و معمولاً معیار این است که ما می‌خواهیم فضای جامعه به هر حال به سمت مسائل جنسی نرود. خب مسلماً این اگر در این حوزه فرانسه قوانینی را برای پوشش درنظر می‌گیرد و این نوع معیار‌ها مدنظر بود، چیز غیرمتعارفی نبود. منتها آنچه که در فرانسه سالیان سال است که دارد اتفاق می‌افتد و نوعی اسلام هراسی و مبارزه با اسلام است یعنی مبارزه با گسترش اسلام در فرانسه است، این است که ما می‌بینیم که حداکثر پوشش را می‌آید ممنوع می‌کند و با این به اصطلاح بهانه که ما نماد‌های دینی را می‌خواهیم ممنوع کنیم، درحالی که این‌ها نماد‌های دینی شاید بتوانیم بگوییم نیست بلکه معیار‌های پوشش است که البته در مورد عبایل که شاید بتوانیم بگوییم چیزی که نزدیک به پوشش‌های متعارف در کشور ما است نوعی مانتو و نوعی لباس است. مانتو‌های بلند و گشادی است که حتی مردم خانم‌ها ممکن است از ملیت‌های مختلف بخصوص عرب‌ها در منزل شان هم از آن استفاده کنند؛ بنابراین اینکه بگوییم که این نماد مسلمان بودن است، شاید کمی زیاده روی در این زمینه است. منتها آنچه که مطرح است این است که در فرانسه بزرگ‌ترین اقلیت دینی مسلمانان هستند. یعنی من چیزی را که نگاه می‌کردم، ۱۰ درصد جمعیت فرانسه مسلمانان هستند و رو به گسترش است اسلام در فرانسه رو به گسترش است و دولت فرانسه به جد به دنبال مدیریت حضور مسلمانان در کشور است .
سؤال: یعنی شما انگیزه اصلی فرانسه را برای این مقابله‌هایی که در طول چند دهه گذشته با حجاب داشته است، نوعی مدیریت مسلمانان می‌دانید؟
سقای بی ریا: بله دقیقاً همینطور است.
سؤال: به چه شکل؟
سقای بی ریا: یعنی نوعی مدیریت حضور مسلمانان در این جامعه و نوعی مدیریت گسترش اسلام در جامعه فرانسوی است. خب مسلماً خانمی که باحجاب در جامعه حضور پیدا می‌کند، مسلمان بودن خودش را دارد نشان می‌دهد به مردم و این برای کشور برای دولتمردان فرانسوی غیرقابل پذیرش است و ببینید دو نوع مدیریت را ما اینجا می‌بینیم، یک مدیریت مدیریت خشن است به همین صورتی که الان امروز ما می‌بینیم قانون جدیدی وضع شده است، مدیریت دیگری است که به صورت نرم دارد اتفاق می‌افتد و کمتر راجع به آن صحبت می‌شود. آقای نیکولا سارکوزی سال ۲۰۰۳ یک شورایی را برای مدیریت به اصطلاح فعالیت‌های مسلمانان در فرانسه ایجاد کرده بود که اخیراً آقای امانوئل ماکرون آن را تغییر نام داد به انجمن اسلام فرو ما فسلام؟ که در این انجمن حتی تعلیم و تربیت امامان مساجد هم مدیریت می‌شود فعالیت‌های مساجد هم مدیریت می‌شود؛ بنابراین مدیریت فعالیت‌ها و زندگی مسلمانان در این کشور محدود است که بحث حجاب در مدارس نیست، بحث عبایل یا بحث نقاب در اجتماع و در صحنه عمومی جامعه نیست بلکه دو نوع مدیریت دارد اتفاق می‌افتد، مدیریت خشن و کاملاً مشخص که به همین صورت است سالیان سال است که فرانسه در این حوزه دارد کار می‌کند ازجمله در زمان استعمار در کشور‌هایی که تحت استعمار فرانسه بودند، در الجزایر، در دیگر کشور‌ها که محدودیت‌هایی را برای مسلمانان درنظر گرفته بودند در واقع در به اصطلاح دینداری خودشان، چون به هر حال داشتن حجاب هم بخشی از دینداری مسلمانان است.
سؤال: الان هدف نهایی مدیریت دوم را هم بگویید.
سقای بی ریا: مدیریت دوم هم که گفتم خدمت شما، هدف از مدیریت دوم یعنی مدیریت فعالیت‌های مساجد، تربیت امامان مساجد و تربیت رهبران دینی مسلمانی که می‌خواهند در زندان‌های فرانسه حضور داشته باشند. تلاش این است که یک نوع خاصی از اسلام در فرانسه ظهور کند که از آن بعنوان اسلام فرانسوی یاد می‌کنند. اسلامی که ارزش‌های غربی را ارزش‌های لیبرال و ارزش‌های سکولار را ترجیح می‌دهد بر نگاه جامع و کامل به اسلام. یعنی اگر مسلمانان در فرانسه به اینگونه مدیریت بشوند، فهم شان از اسلام مدیریت بشود، به گونه‌ای که بگویند ما اول فرانسوی هستیم و بعد مسلمان، خب اگر این اتفاق بیفتد به راحتی با این نوع قوانین هم کنار خواهند آمد و خواهند گفت که اینجا یک کشوری است که کشور سکولار است کشوری است که لایسیته در آن بعنوان زیربنایی‌ترین چیزی که جامعه را دارد نظم می‌دهد وجود دارد، بنابراین ما هم باید با آن کنار بیاییم. رفته رفته دیگر مسائلی که در جوامع غربی به صورت هنجار‌های اجتماعی پذیرفته شده است برای مسلمانان هم قابل پذیرش خواهد بود؛ بنابراین به نوعی اسلام بی خطر ما در فرانسه خواهیم رسید اگر این روال یعنی این دو بال اتفاق بیفتد. یعنی دو نوع مدیریت، مدیریت خشن برای مدیریت عمق اقشاری از مسلمانان که به هر حال می‌خواهند اسلام را در زندگی خودشان پیاده کنند و می‌خواهند همچنان پایبند به احکام اسلامی باشند .
سؤال: در فرمایشات شما بود که پوشش بخشی از هویت زنان مسلمان است. فکر می‌کنم این تعبیر شما اشتراک با تعبیری که خود مقامات فرانسوی هم اشاره می‌کنند یعنی می‌گویند وقتی یک دختری با حجاب در مدرسه ظاهر می‌شود در صحن اجتماع ظاهر می‌شود دارد هویت خودش را به بقیه اعلام می‌کند. پس هم مقامات فرانسوی و هم شما به این مسئله اذعان دارید. حالا آن‌ها استدلال شان این است این مدرسه و صحنه اجتماع جایی نیست که افراد بخواهند هویت مذهبی خودشان را نشان دهند، این حرفی است که فرانسوی‌ها می‌زنند. حالا سؤال پایانی من از شما که یک مقدار جنبه فلسفی دارد با مبانی حقوقی فرانسوی‌ها را شاید ما این وسط باید مورد بررسی قرار دهیم این نگاه با مبانی لایسیته و سکولاریسمی که فرانسه پذیرفته است و در حقوق اساسی اش آورده است همخوانی دارد یا نه؟
سقای بی ریا: ببینید من می‌خواهم اینجا به جای اینکه بخواهم این را بررسی کنم، چون اگر بخواهیم واقع بین باشیم لایسیته در واقع همین است که شما می‌بینید یعنی آزادی دینی در لیبرالیسم به آن معنای فرانسوی اش یا حتی به معنای لیبرالیسم در کشور‌های دیگری که درحال اجرا است، همین است یعنی شما آزادی دینی زمانی خواهید داشت که قوانین بشری را بر قوانین دینی ترجیح دهید. یعنی شما باید به این نتیجه برسید که قرآن برای زندگی اجتماعی شما نباید مهمترین و بالاترین منبع باشد بلکه باید قوانین سکولار جامعه شما بالاترین منبع برای ایجاد نظم در زندگی شما باشد و در جهت دهی به رفتار‌های شما باشد و تنظیم روابط انسان‌ها در جامعه باشد؛ بنابراین آن چیزی که ما داریم امروز می‌بینیم همان لایسیته فرانسوی است. بخاطر همین هم است که شما همین مسئله را در ارتباط آن‌ها با کشور‌های جمعیت‌های مسلمان در کشور‌های تحت استعمار می‌بینید. در واقع ما داریم لایسیته بدون روتوش را ما اینجا می‌بینیم. آن چیزی که در شعار مطرح می‌شود و گفته می‌شود آزادی ادیان در واقع امکان پذیر نیست تحت این نوع فلسفه سیاسی.
سؤال: یعنی شما دارید می‌گویید که ما در کشور‌های زیادی خصوصاً در غرب سکولاریسم را داریم و نوعی از لایسیته را، اما شما می‌گویید قرائت فرانسوی‌ها و سکولاریسم حاکم در آنجا یک حالت افراطی دارد و به بی طرفی نسبت به دین منتحی نشده است بلکه به ضدیت با دین رسیده است؟
سقای بی ریا: بله درست است. یعنی ما شاید یک پیوست‌هایی را بتوانیم درنظر بگیریم در مورد مدیریت زندگی دینی مسلمانان در کشور‌های مختلف اروپایی در فرانسه ما این را به یک صورت می‌بینیم در کشور‌های دیگر اروپایی هم ما مدیریت زندگی مسلمانان را داریم یعنی به این صورت نیست که مثلاً مسلمانان در انگلیس آزادانه دارند اسلام را در زندگی خودشان پیاده می‌کنند یا در امریکا به همین صورت است در کشور‌های دیگر. مدیریت زندگی مسلمانان و دینداری مسلمانان دارد در کشور‌های مختلف اتفاق می‌افتد و در این زمینه کتاب‌های متعددی نوشته شده است، مقالات متعددی نوشته شده است و زیربنایی‌ترین قانونی که اینجا وجود دارد همین است، یعنی فردی که دارد در کشور اروپایی زندگی می‌کند اگر مسلمان است باید بگوید که من اول شهروند این کشور هستم و بعد مسلمان، در واقع اسلام را بعنوان منبع اصلی تنظیم روابط خودش با جامعه قرار ندهد؛ بنابراین اینجا ما تناقضی نمی‌بینیم . فرانسوی همین است که شما می‌بینید یعنی سکولاریسم به صورت بسیار خشن که نمی‌پذیرد، تبعیض قائل می‌شود نسبت به مسلمانان و همانطوری که شما می‌بینید که لیبرالیسم چگونه تبعیض نژادی را می‌پذیرد تبعیض دینی را هم اینجا می‌پذیرد بنابراین مبتنی بر تبعیض این نوع فلسفه سیاسی است.