جوانی و احساس باز بودن راه زندگی

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما،ویژگی‌های رفتاری افراد در سنین مختلف، متفاوت است. این تفاوت‌ها از میزان آگاهی و تجارب فرد، نحوه تعامل او با محیط، میزان تأثیرپذیری از دیگران، نداشتن یا چگونه داشتن ایدئولوژی، تغییرات زیستی و روانی و... نشأت می‌گیرد.

 در این صورت، می‌توانند با تقوا و پاک دامنی و سلامت روح و روان، روزگار بگذرانند و در پیشگاه خداوند و خلق خدا، سرافراز باشند. پیامبر اسلام درباره‌ی چنین جوانان شایسته‌ای می‌فرمایند:خداوند به جوانی که جوانی نمی‌کند، با دیده‌ی تحسین می‌نگرد.

در هر عصرى نوجوانان و جوانان بیشتر مورد توجه اند و در شکل گیرى موضوعات مختلف در جوامع نقش مؤثرى ایفا مى کنند و در این میان برخى افراد، احزاب، قدرت‌ها و... از احساسات پاک، شور و تحرک و نیروى سازنده ى جوانان در راستاى منافع فردى و گروهى خود سود مى برند.

قرآن کریم و روایات اسلامى به دوره ى حساس نوجوانى و جوانى عمر انسان اهمیت ویژه اى داده اند. چنان که حضرت امام صادق (ع) به یکى از یاران خویش مى فرمایند:" بر تو باد توجه به جوانان، زیرا آنان به هر کار خیر از دیگران پیش تازترند. " هم چنین مى فرماید: "چون جوان مسلمان قرآن بخواند، قرآن با گوشت و خونش آمیخته شود و خداوند متعال او را در زمره ى پیامبران والامقام نزد خود قرار مى دهد و خداوند خود در قیامت مدافع وى باشد. "

قرآن کریم با طرح الگوهایى از جوانان شایسته، همانند جوانان اصحاب کهف، و برخى از پیامبران جوان الهى و یادآورى برخى از داستان‌ها و نکات اخلاقى و تربیتى، سیماى جوان شایسته را ترسیم مى کند. گوشه هایى از تبیین سیما و ویژگى هاى یک جوان شایسته از نظر قرآن کریم و نیز روایات اسلامى را در پى آورده ایم: 

قرآن کریم مى فرماید: و از خدا پروا نمایید و بدانید خدا با پرهیزکاران است؛ و در جایى دیگر مى فرماید: گرامى‌ترین شما نزد خداوند باتقواترین شماست.

پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) مى فرماید: خداوند متعال به وجود جوان عبادت پیشه (و با تقوا) بر فرشتگان مى نازد و مى فرماید: "این بنده ى مرا بنگرید به خاطر من از هواى نفس خود دست کشیده است"

قرآن کریم مى فرماید: اى کسانى که ایمان آورده اید به خدا و پیامبرش و کتابى که بر او نازل کرده ایمان بیاورید؛ و در جایى دیگر به نقل از سفارش هاى حضرت لقمان به فرزندش، همه ى انسان‌ها به ویژه جوانان را از هرگونه شرک برحذر مى دارد و مى فرماید:  پسرم چیزى را همتاى خدا قرار نده که شرک، ظلم بزرگى است؛ و به این ترتیب حضرت لقمان اساسى‌ترین رکن ایمان و دین دارى (توحید) را به فرزند جوانش یادآورى مى کند.

 از آن جا که جوان هنوز در نابرابرى هاى محیط غرق نشده و به آن خو نگرفته و آلوده نشده است، صفت عدالت طلبى و حمایت از مظلومان در او بیشتر تجلى دارد.

قرآن کریم به نمونه هایى در این باره اشاره مى کند. از جمله ى این جوانان عدالت طلب و حامى مظلوم، حضرت موسى (ع) است. در سوره ى قصص، آیات ۱۵ و ۲۳ ـ ۲۸، آمده است که حضرت موسى (ع) جوانى عدالت طلب و حامى مظلومان بود؛ و به همین جهت در سرزمین مصر به حمایت از شخص مظلومى برخاست و در مدین نیز جوان مردانه به کمک دختران حضرت شعیب رفت و براى گوسفندان آن‌ها از چاه آب کشید.

دوره ى جوانى زمان تلاش، کوشش، تحرک و نشاط است. قرآن کریم باز حضرت موسى (ع) را سمبل و الگوى یک جوان فعال، تلاشگر و پرتحرک معرفى مى کند که بدون سرمایه و ثروت، ولى با تلاش و کوشش، براى حضرت شعیب کار کرد و بعد از انتخاب همسر و تشکیل خانواده، با ثروت فراوان به شهر خود مصر بازگشت.

 بنابراین، یک جوان باید با اراده و پشت کارى قوى و عزمى راسخ بکوشد و از بحران‌ها و فراز و فرودهاى زندگى به سلامت عبور کند.

جوانان زودتر به حقایق دل مى بندند و در عمل نیز بى باک و جسورند و اگر چیزى را حق ببینند، در تثبیت آن مقاومت مى کنند. قرآن کریم، برخى از جوانان اصحاب کهف را چنین مى داند و مى فرماید: ما داستان آنان را به حق براى تو بازگو مى کنیم، آن‌ها جوانانى بودند که به پروردگارشان ایمان آوردند و ما بر هدایتشان افزودیم؛ و در جایى دیگر داستان جوانى حضرت اسماعیل را که حاضر شد در راه حق حتى جان خود را فدا کند یادآور مى شود و مى فرماید:هنگامى که حضرت ابراهیم (ع) با او حضرت اسماعیل (ع) به مقام سعى رسید، گفت: پسرم! من در خواب دیدم که تو را ذبح مى کنم، نظر تو چیست؟ گفت: "هر چه دستور دارى اجرا کن؛ به خواست خدا مرا از صابران خواهى یافت"

از آیات یاد شده برمى آید که یک جوان مؤمن و شایسته باید در مقابل حقایق سر تعظیم و تسلیم فرود آورد.

 از دیگر ویژگى هاى یک جوان از نظر قرآن، داشتن شجاعت و شهامت است. این دو از صفات کمال انسان است که بیشتر در جوانان نمود دارد. از جمله ى این جوانان مى توان حضرت داوود و حضرت ابراهیم (ع) را نام برد.

حضرت ابراهیم (ع) با شهامت و شجاعت کامل در مقابل بت پرستان ایستاد و بت‌ها را شکست. خداوند متعال در این باره مى فرماید:

گروهى گفتند: شنیدیم جوانى از مخالفت با بت‌ها سخن مى گفت که او را ابراهیم مى گویند.

حضرت داود علیه السلام نیز با شجاعت و شهامت و تکیه بر ایمان به خدا با ظالمى به نام جالود که بسیار قوى بود به مبارزه پرداخت و او را شکست داد.

 از دیگر ویژگى هاى یک جوان شایسته از نظر قرآن کریم عفت و پاکدامنى است. قرآن کریم، در جایى درباره ى حیا و عفت دختران شعیب (ع) مى فرماید: ناگهان یکى از آن دو زن به سراغ او آمد، در حالى که با نهایت حیا گام برمى داشت. 

در جایى دیگر حضرت یوسف (ع) را قهرمان پاکى و عفت معرفى مى کند که با وجود مهیا بودن تمام زمینه هاى انجام گناه، با عفت و پاکدامنى، از وسوسه ى شیطان به خدا پناه برد و با سرافرازى در آزمایش الهى پیروز شد.

بنابراین، یک جوان شایسته از نظر قرآن باید در برابر ناپاکى‌ها و هواهاى نفسانى عفیف و پاکدامن باشد.

 

از دیگر ویژگى هاى جوانان شایسته پرهیز از افراط و تفریط و رعایت اعتدال است؛ چنان که حضرت لقمان به فرزند جوان خود توصیه مى کند: پسرم در راه رفتن، اعتدال را رعایت کن، و از صداى خود بکاه....

از آیه ى یاد شده برمى آید که یک جوان شایسته باید در تمام امور اعتدال را رعایت کند.

حضرت امام موسى کاظم علیه السلام مى فرمایند:"خیر الامور اوسطها؛ " بهترین کار‌ها معتدل‌ترین و میانه‌ترین آن هاست.

جوانان در این مقطع از سن باید احساسات و شور جوانى را در خویش کنترل و هدایت کنند و از افراط و تفریط در امور بپرهیزند.

 حضرت لقمان به فرزند جوانش سفارش مى کند: پسرم با بى اعتنایى از مردم روى مگردان، و مغرورانه بر زمین راه مرو که خداوند هیچ متکبر مغرورى را دوست ندارد.

 یک جوان شایسته باید در اقامه و به جا آوردن نماز بکوشد و مردم را از منکرات و زشتى‌ها نهى و به خوبى‌ها دعوت کند و در برابر سختى‌ها و مشکلات صبور باشد.

پسرم نماز را به پا دار و امر به معروف و نهى از منکر کن و در برابر مصایبى که به تو مى رسد شکیبا باش که این از کارهاى مهم است.

خداپرستى؛

 یکى از ویژگى هاى جوانان شایسته، خداپرستى است؛ خداوند متعال مى فرماید: و خدا را بپرستید و هیچ چیز را همتاى او قرار ندهید.

 از ویژگى هاى یک جوان خوب نیکى به پدر و مادر است؛ خداوند متعال در جاهاى متعدد جوانان را توصیه کرده که به پدر و مادر خویش نیکى کنند؛ چنان که مى فرماید: و به پدر و مادر نیکى کنید؛ هم چنین به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان وهمسایه نزدیک.

یک جوان شایسته از نظر قرآن، هیچ گاه یاد مرگ و روز قیامت و حساب و کتاب اعمال آخرت را فراموش نمى کند؛ حضرت لقمان به فرزند جوانش مى فرماید:پسرم اگر به اندازه ى سنگینى دانه ى خردلى عمل خوب یا بد باشد و در دل سنگى یا در گوشه اى از آسمان‌ها و زمین قرار گیرد، خداوند آن را در قیامت براى حساب مى آورد؛ خداوند دقیق و آگاه است.

 یک جوان از نظر قرآن کریم باید با دو بال تزکیه و تعلیم به سوى آینده و کمال پرواز کند و خود را از هر جهت، به تقوا و علم مجهز سازد؛ قرآن کریم مى فرمایند: همان گونه که با تغییر قبله، نعمت را بر شما کامل کردیم رسولى از خودتان در میان شما فرستادیم، تا آیات ما را بر شما بخواند و شما را پاک کند و به شما کتاب و حکمت بیاموزد و آن چه را نمى دانستید، به شما یاد دهد.

پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله مى فرمایند:

"هر که در جوانى، دانش آموزد، علم او هم، چون نقشى است که بر سنگ حک شود و هر که در بزرگ سالى بیاموزد، کارش هم، چون نوشتن بر روى آب است"

هم چنین حضرت امام صادق (علیه السلام) مى فرمایند:دوست ندارم جوان شما را جز در دو حال ببینم: دانشمند یا دانش آموز؛ زیرا اگر چنین نباشد، کوتاهى کرده است و، چون کوتاهى کند، ضایع گشته و، چون ضایع شود، گنهکار باشد و، چون گنهکار باشد، سوگند به آن که محمد را به حق برانگیخت در آتش جاى گیرد.

در زمان ظهور امام زمان علیه السلام و حکومت آن حضرت، جوانان نقش مؤثرى دارند و از جایگاه ویژه اى برخوردار خواهند بود؛ چنان که حضرت على علیه السلام مى فرماید: اکثر یاران امام مهدى (عج) جوانان هستند.

 

منابع : پرسمان ، سمت خدا