پخش زنده
امروز: -
همه دانستنی‌های پوکی استخوان
استخوان‌ها عضو مهم و حیاتی بدن هستند و تقویت آن‌ها باعث سلامتی و تناسب اندام می‌شود.
به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، (Osteoporosis) یا پوکی استخوان، بیماری شایع و اختلال اسکلتی است که بیشتر در دوران سالمندی بروز می‌کند و باعث کاهش استحکام استخوان‌ها شده و خطر شکستگی را در فرد افزایش می‌دهد.
از ویژگی‌های بارز این بیماری این است که با کوچکترین ضربه یا افتادن‌های معمولی دچار شکستگی استخوان می‌شوید. شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان معمولا در ناحیه لگن، مچ دست و ستون فقرات ایجاد می‌شود.
بافت استخوان دائم در حال جذب و جایگزینی است و زمانی که مقدار تولید سلول‌های جدید با مرگ سلول‌های قدیمی برابر نباشد پوکی استخوان رخ می‌دهد. پوکی استخوان به “بیماری خاموش” معروف است، چون بدون علامت و نشانه پیشرفت می‌کند.
استخوان‌ها عضو مهم و حیاتی بدن هستند و تقویت آن‌ها باعث سلامتی و تناسب اندام می‌شود. برای حفظ استحکام استخوان و بهبود و تقویت بافت آن علاوه بر دریافت مقدار کافی کلسیم در روز باید به رژیم غذایی و توصیه‌های دیگر مربوط به سبک زندگی نیز توجه کرد.
به طور کلی پوکی استخوان به دوسته تقسیم می‌شود:
پوکی استخوان نوع ۱ (پوکی استخوان بعد از یائسگی)
این نوع پوکی استخوان به علت کاهش شدید میزان استروژن بدن پس از یائسگی در زنان رخ می‌دهد.
در این حالت استخوان کلسیم و مواد معدنی خود را از دست می‌دهد و شکننده می‌شود.
پوکی استخوان نوع ۲ (پوکی استخوان سالخوردگی)
در سنین بالا (عموما پس از ۷۰ سالگی) بر اثر سالخوردگی پوکی استخوان به وجود می‌آید. این مورد در زنان دو برابر مردان محتمل است. این نوع پوکی استخوان با نازک شدن استخوان ترابکولار (استخوان اسفنجی شکل داخل استخوان سخت کورتیکال) و سفت شدن استخوان سخت کورتیکال همراه است که منجر به شکستگی استخوان می‌شود.
علائم پوکی استخوان
پوکی استخوان در مراحل اولیه نشانه خاصی ندارد و معمولا بعد از اینکه بیماری پیشرفت کرد علائم آن خود را نشان می‌دهد که بعضی از آن‌ها عبارتند از:
•درد مفاصل
•مشکل در ایستادن
•مشکل در راست نشستن
•کوتاه شدن قد در گذر زمان
•ایجاد شکستگی آسان در استخوان بر اثر ضربه‌های خفیف
پوکی استخوان یک بیماری خاموش است و تا زمانی که یک شکستگی ایجاد نشود خود را نشان نمی‌دهد. بیشتر شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان در ناحیه مهره ها، مچ و لگن رخ می‌دهد که شکستگی استخوان لگن وخیم‌ترین عارضه پوکی استخوان است.
این شکستگی پس از افتادن یا سقوط رخ می دهد، اما دو سوم شکستگی‌های مهره‌ای خاموش است و با یک فشار مختصر مثل بلند کردن اجسام یا خم شدن رخ می‌دهد.
گاهی ممکن است به دلیل جزیی بودن شکستگی تا زمانی که درد شدیدی احساس نکرده اید به پزشک مراجعه نکنید و اصلا متوجه شکستگی نشوید. اگر دردی چندین هفته ادامه داشت، حتی اگر حادثه‌ای را به خاطر نمی‌آورید به پزشک مراجعه کنید، چون ممکن است نشانه یک شکستگی باشد.
درد‌های عضلانی و مفصلی
همان طور که از اسم این بیماری پیدا است، پیش از پیشرفت بیماری احتمالا دردی احساس نمی‌کنید و بیماری خاموش می‌ماند اما شکستگی‌ها و ترک‌های خفیف استخوانی به مرور زمان ما را آزار می‌دهند.
همچنین کاهش قد ناشی از پوکی استخوان و فشرده شدن مهره‌ها هم باعث کمردرد می‌شود. یکی دیگر از علائم پوکی استخوان ضعف عضلانی ناشی از شل شدن پیوند با استخوان است که تکیه گاه عضله است.
آزمایش خون
یکی از تست‌هایی پزشک معالج شما برای تعیین وضعیت استخوان هایتان تجویز می‌کند، آزمایش خون است. این آزمایش به شما نشان می‌دهد که دچار کمبود ویتامین D هستید یا خیر. برای تشخیص انواع دیگر بیماری‌های استخوانی نیز در ابتدا آزمایش خون تجویز می‌شود.
عوامل مؤثر بر پوکی استخوان
جنسیت
پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود، زیرا پس از یائسگی تغییرات هورمونی بر بافت و تراکم استخوان تأثیر می‌گذارند. هورمون استروژن برای داشتن استخوان‌های سالم ضروری است که سطح آن بعد از یائسگی به شدت کاهش می‌یابد و باعث کاهش تراکم استخوان و شکنندگی آن می‌شود.
سن زیاد
با بالا رفتن سن تراکم استخوان کاهش می‌یابد و این به معنی افزایش احتمال بروز پوکی استخوان در فرد است. بعد از ۵۰ سالگی با مشورت پزشک خود از مکمل‌های غذایی استفاد کنید تا این احتمال را کاهش دهید.
همچنین زنان بالای ۶۵ سال و مردان بالای ۴۰ سال باید هر ساله به طور مرتب سنجش تراکم استخوان را انجام دهند تا با تشخیص به موقع پزشک مانع پیشرفت این بیماری شوند.
داشتن سابقه خانوادگی پوکی استخوان
اگر والدین یا اعضای خانواده شما مثل برادر یا خواهر پوکی استخوان داشته باشند، شما بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارید.
داشتن سابقه شکستگی استخوان
اگر سابقه شکستگی استخوان داشته باشید، خطر ابتلا به پوکی استخوان شما را بیشتر تهدید می‌کند.
داشتن استخوان بندی ریز و نازک
داشتن جثه بزرگ دلیل بر این نیست که شما دچار پوکی استخوان نمی‌شوید اما افراد با استخوان‌های کوچک و نازک، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند، زیرا ممکن است ساخت استخوان در این افراد کمتر باشد.
سفیدپوست بودن یا اجداد آسیایی یا لاتین داشتن
بیماری پوکی استخوان در همه نژاد‌ها و قومیت‌ها دیده می‌شود اما افراد سفیدپوست، آسیایی و لاتین بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
رژیم غذایی
عادت‌های غذایی در کاهش یا افزایش احتمال ابتلا به پوکی استخوان نقش پر رنگی دارند. رژیم غذایی فاقد کلسیم و ویتامین D باعث ضعیف شدن استخوان می‌شود. همچنین مصرف مواد غذایی که در جذب کلسیم اختلال ایجاد می‌کنند نیز سلامت استخوان‌های ما را تهدید می‌کنند.
محصولات لبنی سرشار از کلسیم، بهترین منبع برای تامین این ماده هستند، علاوه بر این، برخی محصولات غیر لبنی از طریق مکمل‌های غذایی نیز می توانید نیاز بدن را تأمین کنید.
کلسیم به ساخت استخوان‌ها و ویتامین D به جذب کلسیم و استحکام و سلامتی آن‌ها کمک می‌کند.
به طور کلی ویتامین D در در روغن کبد ماهی، شیر، سویا و برخی غلات یافت می‌شود یافت می‌شود. پوست بدن نیز در معرض نور خورشید ویتامین D می‌سازد، اما به دلیل خطراتی که برای پوست دارد می‌توانید از منابع دیگر مثل مکمل‌ها این ویتامین را به دست آورید.
کمبود دریافت کلسیم به مرور زمان باعث پوکی استخوان می‌شود. نباید از غذا‌های غنی از کلسیم و ویتامین D غافل شد.
اگر به بی‌اشتهایی عصبی مبتلا هستید یا عمل جراحی دستگاه گوارش مثل عمل بای پس معده داشتید، سایز معده خود را کاهش دادید یا قسمتی از روده را برداشتید، به دلیل رژیم غذایی محدودتان بیشتر در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستید، چون دریافت غذای کم باعث کاهش سطح کلسیم در بدن می‌شود.
بی‌تحرکی
ورزش همان طور که باعث تقویت ماهیچه‌ها می‌شود، استخوان‌ها را نیز تقویت می‌کند و از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند.
هر قدر استخوان‌های قوی تری داشته باشید، احتمال شکستگی نیز کمتر می‌شود. اگر در طول روز، مدت طولانی، تمام مدت نشسته اید (مانند بعضی سالمندان، کارمندان) بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستید.
سیگار کشیدن و مصرف الکل
سیگار کشیدن و مصرف الکل خطر ابتلا به پوکی استخوان را در فرد افزایش می‌دهد. سیگار کشیدن باعث تغییرات هورمونی می‌شود و به مرور ممکن است عملکرد سلول‌های استخوانی را تغییر دهد و باعث پوکی استخوان شود. البته به نظر می‌رسد اثرات سیگار بر سلامت استخوان جبران پذیر باشد، پس یادتان باشد هیچ وقت برای ترک سیگار دیر نیست.
مصرف الکل نیز در فعالیت سلول‌های استخوانی و مسائل مربوط به متابولیسم اختلال ایجاد کرده و باعث از بین رفتن استخوان و شکستگی می‌شود.
دارو‌ها
مصرف بعضی از دارو‌ها در طولانی مدت و با دوز بالا می‌تواند برای استخوان‌ها خطرناک باشد. برخی دارو‌ها مخصوصا استروئید‌ها می‌توانند استخوان‌های شما را تضعیف کنند. این به این معنی نیست که این دارو‌ها برای شما مضر است، چون برای درمان وضعیت شما تجویز شده، اما بدون مشورت پزشک دوز آن را تغییر ندهید و در نحوه درمان تغییری ایجاد نکنید.
اختلالات هورمونی مثل پرکاری تیروئید، کم کاری غدد جنسی و غیره نیز خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.
کاهش قد
از عوارض بالا رفتن سن، کاهش قد و خمیده شدن است که در مواردی نشان دهنده پوکی استخوان است. بعد از ۵۰ سالگی در چک‌آپ‌های سالیانه قدتان را نیز چک کنید، چون تغییراتی مثل کاهش چند سانتیمتری قد و یا ایجاد قوسی جدید در ستون فقرات می‌تواند به معنی پوکی استخوان باشد.
بارداری
جنین در دوران بارداری برای رشد خود روزانه در حدود ۳۰ گرم از کلسیم بدن مادر تغذیه می کند. در صورتی که نیاز بدن مادر به کلسیم در کل دوران بارداری حدود ۳۰ گرم است. اگر مادر در این مدت مکمل کلسیم و شیر را به مقدار کافی استفاده نکند، جنین نیاز خود را از مغز استخوان مادر تأمین می‌کند و عوارض کمبود کلسیم در بارداری نصیب مادر و کودک خواهد شد.
در دوران بارداری، اگر مادر تحرک کافی داشته باشد و مقدار کلسیم کافی دریافت کند، دچار پوکی استخوان نخواهد شد. مادر در دوران بارداری به دلیل کاهش کلسیم اغلب دچار درد‌های لگنی و کمردرد خواهد شد.
رژیم غذایی مادر در دوران بارداری و شیردهی بسیار مهم است. در دوران شیردهی مادر روزانه حداقل ۱۵۰۰ میلی گرم کلسیم نیاز دارد و یک لیوان شیر طبیعی در حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلی گرم کلسیم دارد بنابراین مادر باید روزانه ۳ لیوان شیر استفاده کند، همچنین از بقیه محصولات لبنی نیز می تواند استفاده کند تا به پوکی استخوان دچار نشود.
۵ گیاه مؤثر برای تقویت استخوان‌ها
اسفناج
اسفناج گیاهی سرشار از کلسیم و ویتامین است و مصرف آن می‌تواند از انواع بیماری‌های قلبی، مفصلی و سرطان و پوکی استخوان پیشگیری کند. اسفناج به دلیل داشتن کلسیم فراوان برای سلامت استخوان‌ها بسیار مفید است.
از این رو برای خانم‌های باردار، شیرده و یائسه منبعی غنی و مفید به حساب می‌آید. از طرفی انرژی بسیار پایینی دارد، به طوری که هر ۱۰۰ گرم آن حاوی ۱۰ کیلو کالری انرژی و میزان فیبر خوراکی آن نیز ۸٫۵ گرم در هر ۱۰۰ گرم است. برای افراد با قند و چربی بالا مناسب است.
اسفناج را نباید آب پز کرد. پختن اسفناج در آب باعث از بین رفتن خواص مفید و ویتامین‌های آن می‌شود، بنابر این بهترین راه حل تفت دادن اسفناج است.
تخم کتان
تخم کتان به خاطر داشتن اسید‌های چرب امگا-۳ از پوکی استخوان و تحلیل رفتن بافت استخوانی جلوگیری می‌کند. از خواص دیگر تخم کتان می توان به کاهش کلسترول، تثبیت قند خون، کمک به کاهش وزن، افزایش سلامت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از سرطان اشاره کرد.
بادام
بادام سرشار از چربی غیر اشباع و مواد مغذی مثل کلسیم و منیزیم است. مقدار کلسیم موجود در ۲۰-۲۵ عدد بادام بیشتر از یک چهارم فنجان شیر است و برای استحکام بافت استخوان و دندان و جلوگیری از پوکی استخوان منبعی غنی به حساب می‌آید. بادام غنی‌ترین منبع غیر حیوانی کلسیم است.
کلم بروکلی
مقدار کلسیم موجود در بروکلی با شیر برابری می‌کند و مصرف آن برای افرادی که مبتلا به پوکی استخوان هستند یا از کمبود کلسیم رنج می‌برند، بسیار مفید است اما شیر به دلیل داشتن ویتامین دی برای مبتلایان پوکی استخوان منبع بهتری است. کلم بروکلی غنی‌ترین منبع آهن در بین گیاهان به شمار می‌رود.
کنجد
یکی از منابع غنی کلسیم، مس، منیزیم و روی، کنجد است. مهم‌ترین ماده معدنی موجود در کنجد که باعث پیشگیری از پوکی استخوان در یائسگی یا بیماری آرتریت روماتوئید می‌شود، کلسیم است.
همچنین، مس نقش مهمی در کاهش درد و رفع التهاب در بیماری‌های آرتریت روماتوئید دارد و علت آن حضور در سیستم‌های آنزیمی ضد التهابی و آنتی اکسیدانی است. همچنین فعالیت نوعی آنزیم که برای اتصال کلاژن و الاستین مورد نیاز است نیز به مس وابسته است. کلاژن و الاستین در ساختار، قدرت و قابلیت ارتجاع رگ‌های خونی، استخوان‌ها و مفاصل مهم هستند.
عوارض پوکی استخوان چیست؟
از عوارض پوکی استخوان می‌توان شکستگی در ناحیه لگن و ستون فقرات نام برد. شکستگی لگن معمولا به دلیل زمین خوردگی اتفاق می‌افتد و می‌تواند منجر به ناتوانی جسمی و در بعضی موارد مرگ شود.
شکستگی در ستون مهره‌ها حتی اگر زمین نخورده باشید نیز اتفاق می‌افتد، ضعیف شدن استخوان‌های ستون فقرات تا حدی پیش می‌رود که منجر به کمردرد، کوتاهی قد و به وجود آمدن قوز می‌شود.
نظر شما