سندرم روده تحریک‌پذیر چگونه درمان می‌شود؟

اگر تا به حال فکری به حال سندرم روده تحریک‌پذیرتان نکرده‌اید، لازم است به یک پزشک مراجعه کنید و او را در جریان تمام علائم گوارشی که دارید بگذارید. اگر هم قبلاً یک برنامه‌ی درمانی را شروع کرده‌اید و حالا می‌بینید علائمتان تغییر کرده‌اند باز هم باید به پزشک این مسئله را اطلاع دهید، چون احتمالاً لازم است در رویکرد درمانی‌تان تغییراتی ایجاد شود.

رژیم غذایی

فعالیت ساده‌ای مثل غذا خوردن، خصوصاً خوردن غذاهای حجیم و پُرچرب می‌تواند انقباضات روده را تحریک کند. بنابراین تغییر دادن عادت‌های غذایی یکی از معمول‌ترین راه‌های کنترل علائم سندرم روده تحریک‌پذیر می‌باشد.

محدودیت‌های غذایی
داشتن دفترچه‌ی غذایی می‌تواند کمکتان کند هر آنچه می‌خورید و احساسی که خوردن هر غذا به شما می‌دهد را یادداشت و ثبت کنید. اگر متوجه شدید علائمتان بعد از خوردن غذای خاصی تشدید می‌شود، آن غذا را برای تقریباً سه ماه از رژیم غذایی‌تان حذف کنید تا ببینید تأثیری روی علائم سندرم روده‌ی تحریک پذیرتان دارد یا خیر. اگر اثری نداشت، آن غذا را دوباره بخورید و همین پروسه را با غذای بعدی که در لیست دارید تکرار کنید. غذاها و نوشیدنی‌هایی که معمولاً برانگیزاننده‌ی علائم IBS هستند شامل موارد زیر می‌شوند:
. غذاهای چرب
. سبزیجات نفاخ
. نوشیدنی‌های گازدار
. شیرین‌کننده‌های مصنوعی
. کافئین
. الکل
اما یادتان باشد چیزی که بر علائمتان اثر می‌گذارد می‌تواند تا حدودی غیرقابل ‌پیش‌بینی باشد. استرس و تغییرات هورمونی نیز منجر به علائم سندرم روده تحریک‌پذیر می‌شوند. به همین دلیل ممکن است غذایی که زمانی قادر به تحمل آن نبودید، در زمانی دیگر بدون هیچ ناراحتی برایتان لذت‌بخش هم بشود.
خوب است از یک متخصص تغذیه برای شناختن سایر غذاهایی که احتمالاً علائمتان را بدتر می‌کنند کمک بگیرید و مطمئن شوید که رژیم غذایی‌تان با وجود محدودیت‌هایی که دارید، متعادل و مناسب است. همچنین علاوه بر تغییراتی که در بالا گفتیم، می‌توانید رژیم حذفی را در پیش بگیرید تا متوجه عدم تحمل لاکتوز یا سوء جذب فروکتوز شوید.

رژیم غذایی با فودمپ‌های کم
رژیم غذایی با فودمپ‌های کم، مصرف کربوهیدرات‌هایی را که می‌توانند برای افراد دچار IBS مشکل‌ساز باشند محدود می‌کند زیرا این کربوهیدرات‌ها می‌توانند ایجاد نفخ، گاستریت، شکم‌درد، اسهال و یبوست کنند.
در پیش گرفتن رژیم غذایی با فودمپ کم می‌تواند سخت باشد اما مطالعاتی انجام شده‌اند که تأثیر آن را ثابت کرده‌اند. این رژیم غذایی شامل حذف کربوهیدرات‌های موردنظر به مدت 6 تا 8 هفته و سپس کم‌کم دوباره مصرف کردنشان می‌شود تا بدین ترتیب تحمل یا عدم تحمل این مواد غذایی ارزیابی شود.

فیبر
مصرف فیبر به طور کلی زیاد توصیه می‌شود زیرا فواید زیادی برای سلامتی دارد و می‌تواند دفع مدفوع را راحت‌تر کند. اما بهتر است فیبر را کم‌کم به رژیم غذایی‌تان اضافه کنید تا به بدنتان فرصت دهید برای سازگاری پیدا کردن با فیبر، زمان داشته باشد. همچنین شواهدی وجود دارد که افراد دچار IBS، فیبر محلول را بهتر می‌توانند تحمل کنند.

حجم وعده‌ی غذایی و زمان خوردن آن
برای کم کردن فشار وارده بر سیستم گوارشتان توصیه می‌شود به‌جای سه وعده غذایی حجیم، وعده‌های غذایی کوچک‌تر و مکررتر بخورید.
برای رفع یبوست، یک صبحانه‌ی مفصل می‌تواند انقباضات روده را افزایش داده و موجب حرکات روده جهت دفع شود.

داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک (OTC)

انواع زیادی از درمان‌های OTC برای تسکین علائم گوارشی وجود دارند. هرچند شما بدون نسخه‌ی پزشک هم می‌توانید به این داروها دسترسی پیدا کنید، اما بهتر است پیش از استفاده، با پزشک مشورت کنید. چند داروی معمول برای سندرم روده تحریک پذیر شامل موارد زیر می‌شوند:
. ایمودیوم: مفید برای رفع اسهال، اما نه لزوماً برای درد IBS
. ملین یا کارکُن‌ها: مانند میرالاکس، متاموسیل و سیتروسل
. مکمل‌های پروبیوتیک: این داروها حاوی گونه‌های زنده‌ی باکتری‌های مفید هستند

داروهای تجویزی

قبلاً داروهای تجویزی برای IBS محدود بوده‌اند. اما خوشبختانه این شرایط خیلی زود تغییر کرد و داروهای تجویزی جدیدی تولید شدند که در اینجا به برخی از این داروها که در حال حاضر در دسترس‌اند اشاره می‌کنیم:

آنتی اسپاسمودیک‌ها
آنتی اسپاسمودیک‌ها، معمول‌ترین داروهای تجویزی برای سندرم روده تحریک‌پذیر هستند که به تسکین علائم شکم‌درد و اسپاسم‌ها، خصوصاً در افرادی که اسهال دارند کمک می‌کنند. چند نمونه از داروهای آنتی اسپاسمودیک شامل بنتلی (دی‌سیکلومین)، هیوسین بوتیل بروماید و هیوسیامین می‌شوند.
آنتی اسپاسمودیک‌ها درصورتی ‌که 30 تا 60 دقیقه قبل از صرف غذا مصرف شوند، بهترین اثر را دارند و بهتر می‌توانند تسکین کوتاه‌مدت ایجاد کنند.

داروهای خاص IBS
هرچند آنتی اسپاسمودیک‌ها می‌توانند مؤثر باشند، اما برای چند عارضه به کار می‌روند و مختص سندرم روده تحریک‌پذیر نیستند. شرکت‌های داروسازی برای این که علائم سندرم روده تحریک‌پذیر را دقیق‌تر و خاص‌تر هدف بگیرند، تلاش کرده‌اند تا داروهایی خاص این بیماری را تولید کنند و طی سال‌های گذشته، چند دارو وارد بازار کرده‌اند. این داروها عموماً بر گیرنده‌هایی در داخل روده‌ی بزرگ اثر می‌گذارند تا علائم IBS را تخفیف دهند.
این داروها شامل موارد زیر می‌شوند:
. لینزس، کانستلا (لیناکلوتید)
. آمیتیزا (لوبیپروستون)
و برای درمان سندرم روده تحریک پذیر که در آن اسهال، علامت غالب می‌باشد:
. الوکسادولین (ویبرزی)

آنتی‌بیوتیک‌ها
خیلی‌ها تعجب می‌کنند وقتی می‌شنوند آنتی‌بیوتیک هم ممکن است برای سندرم روده تحریک‌پذیر تجویز شود چون این را هم شنیده‌اند که مصرف آنتی‌بیوتیک اغلب می‌تواند علائم IBS را بدتر کند؛ اما آنتی‌بیوتیک‌های مخصوصی که برای درمان IBS‌ به کار می‌روند، در معده جذب نمی‌شوند. بلکه باکتری‌های موجود در روده‌ی باریک و روده‌ی بزرگ را هدف می‌گیرند. از این دسته داروها، تنها داروی زیفاکسان برای درمان IBS‌ که یبوست علامتش نیست، از سازمان غذا و داروی آمریکا تائید گرفته است.

داروهای ضدافسردگی
داروهای ضدافسردگی می‌توانند بر عملکرد سیستم گوارش اثر بگذارند. پزشک شما ممکن است به چند دلیل برای شما داروی ضدافسردگی تجویز کند و یکی از آن‌ها این است که داروهای ضدافسردگی را می‌توان برای مدت طولانی و بدون عارضه مصرف کرد و این یک مزیت برای اختلال مزمنی مانند IBS‌ است. اگر علائم سندرم روده تحریک‌پذیر شما به‌واسطه‌ی تغییرات در سبک زندگی و اصلاحات غذایی کاهش نیافت، پزشک احتمالاً داروهای ضدافسردگی را به شما توصیه می‌کند. ضمناً اگر علائم افسردگی و اضطراب را نیز همراه با علائم IBS داشته باشید، داروهای ضدافسردگی برایتان تجویز می‌شوند.
داروهای ضدافسردگی که برای درمان IBS استفاده می‌شوند شامل مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و داروهای ضدافسردگی تری سایکلین می‌شوند. هر دو دسته از داروها دارای ویژگی تسکین‌دهنده‌ی درد هستند.
پزشک شما بر اساس مشکل دفعتان (اسهال یا یبوست) تصمیم می‌گیرد که چه نوع داروی ضدافسردگی را برایتان تجویز کند. زیرا داروهای ضدافسردگی دارای اثرات متفاوتی بر تشکیل مدفوع و دفعات اجابت مزاج هستند.
انواع درمان‌های روانشناسی از جهت تأثیرگذار بودن بر کاهش علائم سندرم روده تحریک‌پذیر و شدت و تکرار آن‌ها مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و درمان رفتاری شناختی، هیپنوتیزم، تکنیک‌های کنترل استرس و تمرینات ریلکسیشن چند نمونه از آن‌ها هستند.
درمان رفتاری شناختی و هیپنوتیزم تحت درمان با روده، بیشترین پشتوانه‌ی تحقیقاتی را در زمینه‌ی اثرگذاری بر علائم IBS دارند. درمان رفتاری شناختی نوعی روان‌درمانی است که در آن، روش‌هایی برای اصلاح الگوهای فکری و همچنین رفتارهایی جدید برای کنترل اضطراب و مدیریت شرایط استرس برانگیز به شما آموزش داده می‌شود.
هیپنوتیزم شامل القاء وضعیت‌های ریلکس کننده و راحت در ضمیر خودآگاه می‌شود که همراه با توصیه‌های خاص، تغییری همیشگی در رفتار ارائه می‌شود. استرس و اضطراب نقش پیچیده‌ای در IBS دارند که محققان هنوز در حال مطالعه روی آن هستند. کنترل هر دو حالت، از علائم این عارضه می‌کاهد.
درمان‌های روانشناسی این امتیاز را دارند که به شما کمک می‌کنند بدون اینکه دچار عوارض جانبی ناشی از مصرف داروها شوید، روش‌های بلندمدت برای کنترل علائم سندرم روده تحریک پذیر را یاد بگیرید.

طب مکمل و جایگزین

مطالعات نشان داده‌اند روغن نعنا فلفلی دارای خواص آنتی اسپاسمودیک است و می‌تواند در تسکین درد و ناراحتی IBS مؤثر باشد. انواع مکمل‌های گیاهی دیگری نیز وجود دارند که گفته می‌شود برای سلامت عمومی گوارش و کنترل علائم گوارشی مفیدند.