طلای سیاه مهمان ۱۰ ساله مردم سرخون

به گزارش خبرگزاری صداوسیما،مرکزچهارمحال وبختیاری، تنها یک باران کافی است تا دل ۱۵ هزار نفر اهالی منطقه"سرخون" چهارمحال و بختیاری خون شود.  
بارانی که نمادپاکی ورفع کدورت است؛ اما برای مردم "سرخون" به مصداق پیام آوری سختی وآغاز یک رخداداست،معضلی زیست محیطی که بین یک تا سه دهه گذشته هم ساکنان شهر سرخون و روستا‌های اطرافش وهم دوستداران محیط زیست را گلایه‌مند کرده است.

یک دهه قبل پس از بارش باران، آلودگی آب چشمه"سرخون" در پائین دست تلمبه خانه نفتی "گندمکار" در مسیر خط انتقال نفت "مارون" افشا شد، چشمه‌ای که منبع تأمین آب شرب اهالی قریب ۲۰ آبادی، مزارع و باغات کشاورزی، مزارع پرورش ماهی از جمله "رفن" بزرگترین مجتمع شیلات استان است.     

پس از آن روز با هر بارش باران، چشمه آلوده به مواد نفتی می‌شد و تا هفته‌ها با کاهش کیفیت آب آن هم گاهی به مدت حدود ۲ ماه سلامت مردم، زیستگاه بکر و حیات آبزیان منطقه به خطر می‌افتاد.
امروزه با توجه به ارتقای بهداشت جامعه و تعیین استاندارد‌های مختلف جهت حفظ و افزایش سلامت، آب شرب، به عنوان حیاتی‌ترین ماده، مورد ارزیابی‌های کیفی قرار می‌گیرد؛ در این اندازه گیری عوامل مختلف بررسی و با استاندارد‌های موجود در کشور و به صورت روزانه مقایسه، بررسی و در سریعترین زمان ممکن مشکلات آن مرتفع می‌شود؛ اما بیش از یک دهه است که مردم سرخون از آلودگی نفتی آب می‌گویند و هنوز فرصت رفع آن نشده است. 

بخشدار منطقه "سرخون" می‌گوید: نشت مواد نفتی و آلوده شدن آب شرب و آب مزارع پرورش ماهی، نارضایتی‌های اجتماعی، شیوع بیماری‌های پوستی و تهدید سلامت مردم، مرگ آبزیان رودخانه و تحمیل خسارت‌های زیاد به صاحبان مزارع پرورش ماهی منطقه را به همراه داشته است.
شهبازی می‌گوید: انگار در این سال‌ها دستگاه‌های متولی حوزه آب، سلامت و محیط زیست منطقه چنین تهدید فاجعه باری را نمی‌بینند و در بی‌تفاوتی و انفعال به سر می‌بردند و حالا هم با وجود افزایش نارضایتی‌های اجتماعی و وجود این فاجعه زیست محیطی هنوز چالشی جدی برای رفع آن به وجود نیامده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان می‌گوید: در طول این سال‌ها بار‌ها بررسی‌های کارشناسی در این منطقه انجام و نشت مواد نفتی در این چشمه احراز شده است. 
آقای بهرامی افزود:جهت مرتفع شدن مشکل مردم منطقه و بهره مندی آن‌ها از آب آشامیدنی سالم یک چشمه دیگر برای تأمین آب شرب این منطقه وارد مدار شده است.
چشمه دیگری که در سال‌های گذشته برای مصرف شرب مردم سرخون از منطقه دیگری وارد مدار شده است، مشکل آلودگی نفتی ندارد.

سید راشد جزایری، رئیس مرکز بهداشت چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه بر اساس آزمایشات صورت گرفته از سال ۱۳۹۰ آب چشمه سرخون استاندارد شرب را ندارد؛ می‌گوید: به صورت متناوب و در توالی‌های مختلف آب این چشمه آزمایش و وجود مشتقات نفتی در آن دیده شده است.
این در حالیست که رئیس دانشگاه علوم پزشکی چهارمحال و بختیاری از طرح و بررسی موضوع آلودگی آب و محیط زیست شهر "سرخون" در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور سخن می‌گوید.
دکتر شیرانی معتقد است: چنانچه نشتی نفت به آب چشمه سرخون رفع شود، برای احیای محیط زیست و منابع آب و خاک منطقه به زمان زیادی نیاز است. 

مدیرکل محیط زیست استان هم گفت: لوله خط انتقال نفت از سال ۱۳۶۰ تاکنون سه بار در منطقه سرخون دچار ترکیدگی شده است و در سال‌های ۹۰ و ۹۵ خط انتقال نفت مارون با نشت مواد شیمیایی به شدت منابع آبی و خاکی منطقه را آلوده کرده است. 

 

 

 

 

 

آقای احمدی با بیان اینکه در سال ۹۵ با ترکیدگی این خط انتقال حجم عظیمی از نفت وارد رودخانه سرخون شد و تا مسیر کارون ۴ و منطقه حفاظت شده جنگلی هلن را آلوده کرد؛ می‌گوید: تا زمانی که منبع اصلی آلودگی، حذف نشود در فصول پر بارش مواد شیمیایی موجود در خاک، آب منطقه را هم آلوده می‌کند.
وی افزود: به صورت ماهیانه نمونه برداری‌هایی از آب و خاک منطقه سرخون، میزان مواد شیمیایی را مشخص و نتایج این آزمایشات برای رسیدگی به عمق حادثه برای مراجع مختلف ارسال می‌شود.   
آقای احمدی همچنین نظارت بر نحوه‌ی اقدامات، برآورد میزان تخریب و وسعت آلودگی، نحوه‌ی پاکسازی منطقه و خاک آلوده توسط کارشناسان شرکت نفت، تنظیم شکایت و گزارش به مقامات قضایی علیه شرکت خطوط لوله مخابرات نفت ایران منطقه‌ی اصفهان، بازدید‌های مکرر کارشناسی از منطقه، اطلاع رسانی به تمامی ادارات ذیربط استان، تشکیل کارگروه پسماند استان به منظور ایجاد راه حلی برای پسماند آب و خاک‌های آلوده را از مهمترین اقدامات برای مرتفع سازی این معضل اعلام کرد.
چندین کیلومتر از لوله انتقال مارون که خوراک پالایشگاه‌های اصفهان و تهران را از دکل‌های نفت جنوب کشور تأمین می‌کند ازمناطق محروم چهارمحال و بختیاری می‌گذرد، نفت خام از منطقه مارون در استان خوزستان به تلمبه خانه در رامهرمز، باغملک، ایذه، دهدزو گندمکار انتقال و سپس به میانکوه چهارمحال و بختیاری و در نهایت به اصفهان می‌رسد، این خط انتقال نفت از دهه ۶۰ تاکنون بار‌ها دچار ترکیدگی شده و آب و خاک منطقه "میانکوه" شهرستان اردل را به مواد شیمیایی آلوده کرده است.
قدمت لوله‌های انتقال نفت، فرسودگی و لرزش‌های سطوح زمین سبب نشت نفت و آلودگی خاک، سفره‌های آب زیرزمینی و چشمه‌ها شده است؛ به طوری که بعد از شکستگی لوله و نشت گسترده نفت در دهه ۶۰، خاک و سفره‌های آب زیرزمینی منطقه به شدت آلوده گشته و آزمایشات خاک منطقه در سال ۱۳۸۸ این فرضیه را تأئید می‌کند. 

فرماندارشهرستان اردل می‌گوید: طول این خط لوله در چهارمحال و بختیاری ۱۵۴ کیلومتر و عمر آن بیش از ۴۰ سال است که نواحی فرسوه‌ی آن باید بازسازی و در صورت نیاز با رعایت مسائل محیط زیستی تعویض شود.
آقای کیانی با اشاره به اینکه از این تجهیزات و نیرو‌ها جهت جمع‌آوری نفت خام استفاده می‌شود، بیان داشت: این لوله، نفت خام خوزستان را به پالایشگاه اصفهان انتقال داده تا در آنجا به فرآورده‌هایی، چون بنزین، گازوئیل، نفت سفید، مازوت و... تبدیل شده و در سراسر کشور از جمله این استان مصرف شوند.
حالا با احراز وجود مواد و مشتقات نفتی در منطقه سرخون و گذشت ۱۰ سال از مشهود شدن ظواهر این نشتی، بسیاری از کسب و کار مردم این منطقه به ویژه در بخش کشاورزی دچار رکورد و تعطیلی شده است که به تبع آن آسیب‌های اجتماعی بسیاری هم در منطقه فراگیر و حتی منجر به مهاجرت مردم منطقه شده است.
مدیرکل جهاد کشاورزی استان می‌گوید: آلودگی نفتی درمنطقه سرخون در دو مرحله سال ۱۳۹۰ و سال ۱۳۹۵ به شیلات و مزارع این منطقه آسیب رسانده است، در سال ۱۳۹۰ وجود مشتقات نفتی در آب ۱۲ مزرعه پرورش ماهی با تولید سالیانه ۳۰۰ تن و در سال ۱۳۹۵ مجتمع "رفن" با تولید سالیانه هزار تن را به تعطیلی وکما برده است.  
ذبیح اله غریب گفت: در سال زراعی ۹۰-۹۱ هم ۱۳۰ هکتار از مزارع آبی برنج این منطقه آلوده شدند و پس از یکسال به چرخه کِشت باز گشتند؛ اما به دلیل این آلودگی ۸۵ هکتار از باغات روستا‌های منطقه و گلخانه سبزی و صیفی به مساحت دو هزارهکتار از بین رفتند.
صالحی، معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی هم می‌گوید: خسارت وارد شده به مزارع شیلات و باغات منطقه سرخون تنها در پنج سال نخست این رخداد زیست محیطی ۵۰۰ میلیارد ریال بوده است.
فرماندارشهرستان اردل هم با اشاره به اینکه آب چشمه سرخون باید به وضعیت سالم دوران گذشته برگردد، گفت: شرکت نفت به عنوان مسئول اصلی این حادثه باید نسبت به شناسایی میزان آلودگی، راهکاری علمی برای رفع آلودگی و تدابیری جهت تکرار ناپذیری حادثه نشت مواد شیمیایی در منطقه سرخون اقدامات اساسی انجام دهد.
آقای کیانی می‌گوید:شرکت نفت درراستای مسئولیت اجتماعی خودعلاوه بر پرداخت خسارت به مردم در بخش‌های مختلف باید نسبت به انجام خدمات عام المنفعه از جمله اجرای پروژه‌های عمرانی، آموزشی، درمانی، فرهنگی و... در این منطقه اقدام کند.
امروز پس از ۱۰ سال وجود این معضل زیست محیطی در منطقه "سرخون" هیچ اقدام شاخصی در راستای رفع این مشکل انجام نشده است و علاوه بر هدر رفت نفت خام، به دلیل بارندگی و وقوع سیلاب، حجم این آلودگی این بار به رودخانه "سرخون" در بخش میانکوه شهرستان اردل چهارمحال و بختیاری رسیده است به طوری که با چشم غیر مسلح هم نفت خام جاری بر روی آب رودخانه دیده می‌شود.   
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان درخصوص روند ۱۰ ساله پیگیری‌ها می‌گوید: پس از پیگیری‌های بسیار یک میلیارد و ۲۷۰ میلیون تومان خسارت از شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران دریافت و در منطقه هزینه شد.
آقای بهرامی با تأکید بر اینکه باید مطابق با صورت جلسات قبلی مسئولان شرکت نفت به منطقه بیایند و آلودگی چشمه سرخون را رفع کنند؛ گفت: تأمین منبع آب سالم، مطمئن و دائمی برای منطقه سرخون نیز از دیگر تعهدات شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران است که هنوز بی‌نتیجه مانده است.
مدیرکل محیط زیست استان همچنان پیگیر شناسایی حجم دقیق میزان آلایندگی، جبران خسارات شرکت نفت هم برای مردم و محیط زیست و هم در جهت تامین آب پایدار شرب کشاورزی و سایر مصارف منطقه است.  

معاون هماهنگی اموراقتصادی استاندارهم با بیان اینکه میزان این آلودگی، به تأئید مقامات دستگاه‌های محیط زیست، دامپزشکی و شیلات منطقه رسیده است، می‌گوید: شرکت نفت تاکنون با دودانشگاه لاهیجان و تبریزبه عنوان مشاور جهت انجام تحقیقات با محوریت "اثرآلودگی نفتی بر زندگی ومرگ آبزیان" و" شناسایی منشا، ارائه و اجرای راهکار رفع آلودگی نفتی" برای ۳۶ ماه قرار داد بسته است.
آقای نصیری افزود: برآورد خسارت به منابع آب و خاک هم با همکاری سایر دستگاه‌ها انجام شد و همچنین کیفیت خطوط لوله انتقال نفت منطقه اصفهان واحداث لایه نفوذ ناپذیر یا ژئوممبران با ظرفیت دوهزارمترمکعبی طراحی شد وتعمیرومرمت مخزن ذخیره نفت خام هم با نظارت و پیگیری محیط زیست درحال انجام است وهزارکامیون خاک آلوده منطقه هم به بیرون منتقل شده است.  

نکته مهم اینکه آلایندگی منطقه سرخون چه در گذر سه دهه و چه یک دهه، دغدغه روز و شب مردم این منطقه است که با پیگیری‌های دلسوزان منطقه و به لطف نماینده، ولی فقیه در استان به اطلاع مقام معظم رهبری (مدظله العالی) هم رسیده است، دغدغه‌ای که فقط به اقتصاد مردم لطمه نزده بلکه سلامت آن‌ها و خانواده هایشان را هم هدف گرفته است ومی طلبد مسئولان این زخم در استخوان مانده را هر چه سریعترمرهمی والتیامی بخشند و به عنوان یک اولویت ملی مدنظر قرار دهند.  

مردم سرخون هنوز هم خواستار رفع این مشکل اند...
"سرخون"مرکزمنطقه "میانکوه"ازتوابع شهرستان"اردل"درفاصله ۱۳۰ کیلومتری مرکز استان چهارمحال و بختیاری است که این منطقه جمعیتی در حدود ۱۵ هزار نفر دارد که شغل اصلی آن‌ها کشاورزی و دامپروری در حد امرار معاش است.