علائم بیماری کلیوی چیست؟

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا وسیما، کلیه مواد زائد و مایعات اضافه را از خون تصفیه می‌کند؛ سپس این مواد از طریق ادرار از بدن دفع می‌شوند، هنگامی که بیماری مزمن کلیه به مرحله‌ی پیشرفته برسد، میزان مایعات، الکترولیت‌ها و مواد زائد در بدن می‌تواند به سطح خطرناکی افزایش پیدا کند.

در مراحل اولیه‌ی بیماری مزمن کلیه، ممکن است نشانه‌ها و علایم اندکی از خودش بروز دهد و ممکن است تا زمانی که عملکرد کلیه‌ها به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار نگرفته‌باشد، خود را نشان ندهد.

علائم بیماری کلیوی در اغلب موارد، نامحسوس است و این باعث خطرناک شدن آن‌ها می‌شود چرا که ممکن است بیماری خیلی پیشرفته شود تا فرد متوجه آن شود و تازه اقدام به درمان کند.
هنگامی که کلیه‌های شما توانایی دفع مایعات اضافی از بدنتان را از دست می‌دهند، ممکن است این مایعات در قفسه سینه انباشته شده و باعث درد و فشار در این ناحیه شود. نارسایی کلیه گاهی اوقات با آسم یا نارسایی قلبی اشتباه گرفته می‌شود، که این نیز در نتیجه‌ی تجمع مایعات در ریه‌هاست

درمان بیماری مزمن کلیه بر روی کاهش سرعت پیشروی آسیب کلیوی، با کنترل عوامل ایجادکننده‌ی آن، تمرکز دارد. بیماری مزمن کلیه ممکن است در نهایت به آخرین مرحله‌ی نارسایی کلیه منتهی شود؛ در این وضعیت، فرد بدون انجام فیلتراسیون مصنوعی (دیالیز) یا دریافت پیوند کلیه جان خود را از دست خواهد داد.

کار کلیه‌ها در بدن چیست؟

دو کلیه‌ی لوبیا شکل بخشی از دستگاه ادراری هستند که در زیر دنده‌های شما و دو طرف ستون فقرات قرار گرفته‌اند.
کلیه‌ها در بدن وظایف متعددی دارند که به این شرح است:

تصفیه و پاکسازی خون
کلیه‌ها هر روز حدود ۲۰۰ لیتر خون را تصفیه کرده و سموم، اسید، مواد شیمیایی و مایعات اضافی را دفع می‌کنند.

تنظیم فشارخون
کلیه‌ها با تنظیم سطوح مایعات و الکترولیت‌ها در بدن و تولید برخی هورمون‌ها به تنظیم فشار خون کمک می‌کند.

حفظ سلامت استخوان‌ها
کلیه‌ها شکل فعال ویتامین D را می‌سازند و کلسیم و فسفر موجود در بدن را متعادل می‌کنند و بدین ترتیب باعث تقویت استخوان‌ها می‌شوند.

تنظیم تولید گلبول‌های قرمز
کلیه‌ها هورمون‌هایی تولید می‌کنند که باعث تحریک استخوان‌ها برای تولید گلبول‌های قرمز می‌شوند. گلبول‌های قرمز حامل اکسیژن در سراسر بدن هستند.

علائم بیماری کلیوی چیست؟
در صورتی که آسیب کلیوی به آرامی پیشروی کند، نشانه‌ها و علایم بیماری مزمن کلیه در طول زمان ایجاد می‌شوند.
این نشانه‌ها و علایم عبارتند از:
حالت تهوع
استفراغ
کاهش اشتها
ضعف و خستگی مفرط
مشکلات خواب
تغییر در مقدار ادرار
کاهش هوش
کرامپ و انقباض ناگهانی عضلات
خارش مداوم
درد در ناحیه‌ی سینه، اگر مایعات در اطراف پوشش قلب تجمع یابند
تنگی نفس، اگر مایعات در ریه‌ها تجمع پیدا کنند
فشار خون بالایی که کنترل آن بسیار دشوار است

نشانه‌ها و علایم بیماری کلیوی اغلب غیراختصاصی هستند؛ یعنی این علایم ممکن است توسط سایر بیماری‌ها هم ایجاد شوند.
از آنجا که کلیه‌ها بسیار سازش‌پذیرند و می‌توانند عملکرد‌های از دست رفته را جبران کنند، نشانه‌ها و علایم بیماری کلیه ممکن است تا زمانی که دیگر آسیب‌های وارده قابل بازگشت نباشند، بروز نکنند.

*جزئیات بیشتر درباره چند نشانه مشکلات کلیوی

نشانه‌های زیر می‌توانند علائم مشکلات کلیوی باشند:

تورم
تورم به‌خصوص در ساق و مچ پاها، دست، اطراف چشم و صورت ممکن است نشانه‌ای از وجود یک بیماری شدید کلیوی باشد. در واقع اِدِم یا همان احتباس مایعات می‌تواند به دلیل ناتوانی کلیه‌ها در دفع مایعات اضافی یا نمک و یا به دلیل نشت پروتئین از کلیه‌ها اتفاق بیفتد.

درد ناگهانی
ممکن است دچار کمردرد یا پهلودردی شوید که به قسمت جلوی بدنتان کشیده می‌شود. این درد می‌تواند نشانگر این موضوع باشد که شما به عفونت ادراری مبتلا هستید که به سمت کلیه‌ها مهاجرت کرده و آن‌ها را نیز آلوده کرده‌اند. درد خیلی شدید می‌تواند یکی از علائم سنگ کلیه نیز می‌باشد.

تغییرات ظاهری ادرار
ممکن است ادرار قهوه‌ای یا قرمز به نظر برسد و این نشان می‌دهد که حاوی خون است. وقتی کلیه‌ها به هر دلیلی آسیب ببینند؛ از جمله بیماری کلیوی، سنگ کلیه، سرطان، کیست یا التهاب کلیه و ... باعث ضعیف شدن کلیه‌ها و نشت خون می‌شود. ادرار کف‌آلود نیز می‌تواند نشان‌دهنده نشت پروتئین در کلیه باشد.

خستگی و احساس ضعف
خسته‌اید و نمی‌دانید چرا؟ کمبود آهن می‌تواند مقصر این امر باشد. در واقع یکی از کار‌های کلیه‌ی شما تولید گلبول‌های قرمز است و وجود بیماری پیشرفته کلیه می‌تواند کلیه‌ها را از تولید اریتروپویتین، هورمون تنظیم کننده تولید گلبول‌های قرمز، باز دارد و این امر می‌تواند منجر به کم‌خونی شود و از آنجا که گلبول‌های قرمز خون اکسیژن را به قسمت‌های مختلف بدن منتقل می‌کند، بنابراین در صورت کمبود آن، اکسیژن به اندام‌ها و ماهیچه‌های اصلی نمی‌رسد و باعث خستگی می‌شود. یکی دیگر از دلایل احتمالی احساس خستگی تجمع مایعات اضافی، سموم و ناخالصی‌های موجود در خون است که آن هم در نتیجه‌ی وجود مشکل در کار کلیه‌هاست.

پیچ‌خوردگی یا گرفتگی ناگهانی عضله
تجمع سموم در گردش خون می‌تواند باعث گرفتگی ناگهانی عضلات شود. این مشکل ممکن است نشانه‌ی یک بیماری پیشرفته کلیوی باشد.

گیجی و سردرگمی
گیجی و سردرگمی نیز یکی دیگر از علائم است که می‌تواند چندین دلیل مرتبط با بیماری کلیوی داشته باشد. برای مثال، مقادیر کم آهن ممکن است منجر به مشکلات شناختی یا سرگیجه شود، زیرا تعداد کمتری گلبول قرمز وجود دارد که اکسیژن را به مغز شما منتقل کند. سردرگمی همچنین ممکن است در نتیجه‌ی سطوح بالای سموم در مغز شما باشد. سطوح بالای پروتئین نیز می‌تواند بر عملکرد مغز تأثیر بگذارد.

فشارخون بالا
بیماری‌های کلیه یکی از شایع‌ترین دلایل فشارخون بالا است. کلیه‌ها هستند که تنظیم می‌کنند چه مقدار نمک باید در گردش خون ما باقی بماند. اگر آن‌ها به درستی قادر به انجام این کار نباشند و نمک اضافی در خون بماند، می‌تواند منجر به افزایش فشارخون شود. علاوه بر این، اگر کلیه آسیب ببیند می‌تواند موجب تحریک تولید هورمون‌هایی شود که فشارخون را بالا می‌برند.
مانند بسیاری از علائم دیگر بیماری کلیه، خارش و خشکی پوست ممکن است نشانه‌ای از تجمع سموم در بدن باشد. در واقع انباشت مواد زائد می‌تواند باعث خارش شدید بخصوص در پا‌ها شود.

نقرس
اوریک‌اسید اضافی باعث تورم مفاصل، به‌خصوص در شست پا می‌شود که بسیار دردناک است. در واقع ۹۰ درصد مواقع، یک فرد به دلیل ناتوانی کلیه‌ها در دفع اوریک‌اسید از جریان خون، دچار نقرس می‌شود.

عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری
عفونت‌های تکرارشونده دستگاه ادراری ممکن است به علت سنگ‌های کلیوی ایجاد شود. عفونت‌های دستگاه ادراری خطر ابتلا به عفونت کلیه را افزایش می‌دهد که در صورت عدم درمان می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند.

تنگی نفس
هنگامی‌که کلیه‌های شما توانایی دفع مایعات اضافی از بدنتان را از دست می‌دهند، ممکن است این مایعات در قفسه سینه انباشته شده و باعث درد و فشار در این ناحیه شود. نارسایی کلیه گاهی اوقات با آسم یا نارسایی قلبی اشتباه گرفته می‌شود، که این نیز در نتیجه‌ی تجمع مایعات در ریه‌هاست.

درد عضلانی و تپش قلب
یکی از وظایف کلیه‌ها حفظ تعادل مواد معدنی در خون است. مواد معدنی مانند پتاسیم، کلسیم و سدیم که به‌عنوان الکترولیت شناخته می‌شوند در عملکرد عضلات نقش اساسی دارند. یکی از وظایف اصلی پتاسیم کنترل نحوه واکنش و انقباض عضلات است؛ بنابراین اگر سطح پتاسیم به دلیل عملکرد نادرست کلیه خیلی زیاد شود می‌تواند موجب درد عضلانی و تپش قلب شود.

بوی بد دهان
صحبت ما در اینجا بوی دهان به دلیل عدم رعایت بهداشت و مسواک و ... نیست، بلکه وجود طعم فلزی و آمونیاک مانند است که معمولاً هنگامی اتفاق می‌افتد که کلیه‌های شما مواد دفعی و سموم را به‌خوبی از خونتان خارج نمی‌کنند. علاوه بر این، سموم می‌توانند مغز شما را به روشی تحت تأثیر قرار دهند که باعث تهوع یا استفراغ شود. در این شرایط تهوع صبحگاهی دیده می‌شود که در طول روز بهتر می‌شود.

خارش و خشکی پوست
مانند بسیاری از علائم دیگر بیماری کلیه، خارش و خشکی پوست ممکن است نشانه‌ای از تجمع سموم در بدن باشد. در واقع انباشت مواد زائد می‌تواند باعث خارش شدید به‌خصوص در پا‌ها شود. خارش واکنشی است که وقتی اوره، ماده‌ای که از تجزیه پروتئین حاصل می‌شود، در بدنتان انباشته می‌شود، به وجود می‌آید. علاوه بر این خارش می‌تواند در نتیجه عدم تعادل مواد معدنی در خون نیز اتفاق بیفتد. مقادیر زیاد فسفر، که به طور طبیعی توسط کلیه‌های سالم دفع می‌شود، ممکن است در بافت‌های نرم جمع شده و باعث خارش شود.

مشکلات خواب
تجمع سموم در مغز می‌تواند موجب سخت به خواب رفتن و اختلالات خواب مانند آپنه، حتی در بیمارانی که اضافه‌وزن ندارند، شود و کم‌خونی ناشی از بیماری کلیه نیز می‌تواند خطر ابتلا به سندرم پای بی‌قرار را افزایش دهد.

چگونه از بیماری کلیوی پیشگیری کنیم؟
پزشکان توصیه می‌کنند برای پیشگیری از بیماری کلیوی، از توضیحات نوشته‌شده بر روی بسته‌ی دارو‌های بدون نسخه پیروی کنید.
وقتی از مسکن‌های بدون نسخه، مثل: آسپرین، ایبوپروفن و استامینوفن استفاده می‌کنید، از توضیحات نوشته‌شده روی بسته‌ی آن‌ها پیروی کنید. مصرف تعداد زیادی مسکن می‌تواند منجر به آسیب کلیه شود و بطور کلی، در صورت داشتن بیماری کلیه باید از این کار خودداری نمود. از پزشک خود بپرسید که مصرف این دارو‌ها آیا برایتان مشکلی ایجاد می‌کند یا خیر.
به وزن مناسب برسید. اگر هم اکنون وزن شما مناسب است، سعی کنید با انجام فعالیت‌های فیزیکی در بیشتر روز‌های هفته، آن را حفظ کنید. اگر لازم است که وزن‌تان را کاهش دهید، با پزشک‌تان درباره‌ای برنامه‌ای برای کاهش ایمن وزن صحبت نمایید؛ این امر غالباً مستلزم افزایش فعالیت فیزیکی روزانه و کاهش کالری دریافتی می‌باشد.
از استعمال دخانیات بپرهیزید. مصرف سیگار می‌تواند به کلیه‌ها آسیب بزند و یا آسیب کلیوی را شدیدتر کند. اگر دخانیات مصرف می‌کنید، با پزشک خود راجع به برنامه‌ای برای ترک آن صحبت کنید. گروه‌های حمایتی، مشاوره و دارو‌ها می‌توانند در ترک دخانیات به شما کمک کنند.
بیماری‌های خود را با کمک پزشک مدیریت نمایید. اگر بیماری یا مشکلی دارید که خطر ابتلا به بیماری کلیه را افزایش می‌دهد، با کمک پزشک‌تان آن را کنترل کنید. از پزشک‎تان راجع به آزمایش‌هایی بپرسید که نشانه‌ها و علایم آسیب کلیوی را بررسی می‌کنند.