گزارش مکتوب؛ سیل پس از خشکسالی

به گزارش خبرگزاری صداو سیما مرکزخلیج فارس، سیل از شرق تا غرب هرمزگان را در نورید و خسارت‌های بسیار به بار آورد.
سعدینی سرپرست مدیریت بحران استانداری هرمزگان می‌گوید: سیل آذر و دیماه دو هزار و ۴۹۳ میلیارد تومان به هرمزگان خسارت وارد کرد که بیش از نیمی از خسارت‌ها در شرق هرمزگان است. استاندار هرمزگان هم می‌گوید: طبق برآورد‌ها خسارت سیل در شرق هرمزگان هزار و ۵۰۶ میلیارد و ۱۷۵ میلیون تومان است.

همتی می‌گوید: بزرگ‌ترین خسارت وارده به بخش راه‌ها بود وبه ۶ محور شریان اصلی و ۱۰ محور فرعی و ۳۷ مسیر روستایی خاکی خسارت وارد شده است.

وی می‌گوید: در حوزه آموزش و پرورش نیز به ۲۱ مدرسه و ۵۲ کلاس درس آسیب جدی وارد شده است و ۳۳ مدرسه در با ۷۶ کلاس درس و دوسالن نیاز به تعمیرات اساسی و تجهیزات دارند.
استاندار هرمزگان می‌گوید: ۱۵ کیلومتر شبکه فشار ضعیف در روستا‌ها و ۵۰ دستگاه پست هوایی کاملا تخریب و برق حدود ۲۵۰ روستا قطع و شبکه دچار آسیب کلّی شد.

استاندار هرمزگان می‌گوید: در بخش کشاورزی ۳۲۰۰ هکتار اراضی زراعی، ۳۵۰ هکتار باغ تخریب ۳۱۰۰ دام تلف، ۸۰ واحد دامداری، ۱۷۰ حلقه چاه کشاورزی، ۵۰ کیلومتر جاده بین مزارع تخریب شد.
به علت طغیان رودخانه جگین و رودخانه گابریک ۵ روستای شهرستان جاسک با ۵ هزار نفر جمعیت جاسک تخلیه شدند.
محمد رادمهر فرماندار شهرستان جاسک گفت: این روستا‌ها حصار، هنگستان، سورگلم، دیول و گنجک است.

سیل پس از خشکسالی
در کمتر ۴۸ ساعت درپارسیان ۲۲۰، قشم ۲۰۵ و بستک ۲۳۰ میلی متر باران بارید.

علل سیل خیزی هرمزگان
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری هرمزگان می‌گوید: دستکاری‌های غیر اصولی در حوزه آبخیز، تعرض به حریم رودخانه ها، تخریب پوشش گیاهی، جابجایی مسیر، تعرض به پهنه سیلابی، برداشت بی رویه شن، ماسه، از مهمترین عامل‌ها در بروز سیلاب در استان هرمزگان بشمار میرود.
امید ذاکری می‌گوید: ویژگی‌های خاص حوزه‌های آبریزی از جمله شیب زیاد و پوشش گیاهی ضعیف و خاک رسی مارن با توانایی جذب پایین درهرمزگان نیز باعث شده تا فرسایش خاک و وقوع سیل زودتر از حد انتظار رخ دهد.
به علت واقع بودن در نوار بیابانی جهان ۹۰ درصد مساحت هرمزگان دارای تراکم بسیار ضعیف و بدون پوشش گیاهی است.
وی می‌گوید توسعه زمین‌های کشاورزی در مسیر رودخانه‌های فصلی و وجود ۸۰ معدن شن و ماسه رودخانه‌ای نیز باعث تغییر مسیر رودخانه‌ها و وورد روان آب‌ها به باغ‌های کشاورزی و منازل مسکونی شده است و بسیاری از روستاییان حریم رود خانه را رعایت نمی‌کنند
با میانگین بارندگی ۱۵۰ میلیمتر در سال نزدیک به ۴ میلیارد مترمکعب روان آب در استان به هدر و روانه خلیج فارس و دریای عمان می‌شود که معادل سه برابر ظرفیت همه سد‌های استان است.
راهکار مقابله
جعفری تختی مدیر آبخیزداری هرمزگان می‌گوید با اجرای طرح‌های ابخیزداری خسارت سیل ۷۰ درصد کاهش می‌یابد
وی می‌گوید در بارش‌های اخیر ۲۰۰ میلیون متر معکب در ۸ هزارسازه ابخیزداری هرمزگان ذخیره شده است
ساز‌های ابخیز فایده‌های بیشماری برای انسان‌ها و طبیعت داردازجمله
تقویت سفر‌های زیر زمینی چشمه‌ها و قنات‌ها و چاه‌ها
از انجا وضعیت دشت‌های استان ازجمله میناب و کهورستان به علت برداشت بی رویه بحرانی است، ساخت سازه‌های ابخیز داری علاوه برذخیره روان اب‌ها و کاهش خسارت سیل موجب افزایش حجم سفره‌های زیر زمینی می‌شود
-جلوگیری ازورود رسوب به سد‌های بزرگ از انجا که جنس خاک در بیشتر نقاط استان مارن و به شدت فرسایش پذیر است، ساخت سد‌های کوچک باعث جلوگیری از ورود رسوب به سد‌های بزرگ و کاهش ذخیره مخزن سد‌های بزرگ می‌شود
کاهش سرعت سیلاب و جلوگیری از فرسایش خاک
-خسارت سیلاب گل الود ۸۰ برابر سیلاب زلال است و ساز‌های آبخیز داری موجب مهاررسوب سیلاب و کاهش سرعت سیل می‌شوند
کاهش خسارت سیل
در مناطقی که طرح‌های آبخیز داری اجرا شده است خسارت به یک دهم کاهش یافته است
-ایجاد منابع آبی تازه
برای نمونه سد سهران بشاگرد آب آشامیدنی ۱۵ روستا را تامین می‌کند.
چالش‌ها
مدیر آبخیزداری منابع طبیعی هرمزگان می‌گوید از ۷ میلیون ۲۰۰ هزار مراتع استان تنها دو میلیون هکتار برای ساخت ساز‌های ابخیز داری مطالعه شده است
جعفری تختی می‌گوید در همین ۲ میلیون هکتار ظرفیت ۲ هزار سازه ابخیز داری با گنجایش ۲۰۰ میلیون متر معکب وجوددارد
۹۵ درصد هرمزگان فاقد هر گونه سازه آبخیزداری است.
هرمزگان دارای ۱۷ حوزه آبخیز اصلی است که ۳۰ درصد وسعت آبخیز‌های آن در استان‌های همجوار بوشهر، فارس و کرمان قرار دارد و به همین دلیل پذیرای سیلاب‌های ورودی ازاستان‌های مذکور است. حدود ۵ میلیون ۸۰۰ هزار هکتار از حوزه‌های آبخیز در تولید هرزآب‌ها و رواناب‌های سطحی سریع نقش دارند بطوریکه این عرصه‌ها سالانه بیش از ۵ میلیارد مترمکعب رواناب مستقیم و سریع تولید می‌نماید که نشان دهنده استعداد فرسایش پذیری و تشدید پیامد‌های خشکسالی نیز است
امید‌ها
در سال‌های اخیر خیزران و سازمان‌های مردم برای مقابل باسیل دست به کار شده اند
مدیر ابخیرداری منابع طبیعی هرمزگان می‌گوید امسال ۷۰۰ سازه ابخیز داری با مشارکت دولت، خیران و سازمان‌های مردم نهاد با گنجایش ۹۰ میلیون متر مکعب دردست ساخت است.
جعفری تختی می‌گوید منابع طبیعی برای ساخت سازه ابخیز داری برای مکان یابی مطالعات فنی و نظارت خدمات به خیران خدمات می‌دهد وی می‌گوید امسال ۱۰ سد خیر ساز در بستک، حمیران، پرگان با گنجاش ۸ میلیون متر معکب ابگیری شد
علاوه برآن برای نخستین بار در استان طرح خشکه چین در آبراه‌های استان هرمزگان اجرا شد.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیز داری استان می‌گوید این طرح در ۱۲ شهرستان استان در سه مرحله اجرا می‌شود.
در این طرح مسیر آبراه‌های فصلی مناطق آبخیز استان با چیدن سنگ به صورت سد‌های سنگی جانمایی می‌شود.
امید ذاکری هدف از اجرای این طرح را جلوگیری از فرسایش خاک و تقویت پوشش گیاهی و افزایش رطوبت خاک عنوان کرد.
وی گفت: در این مرحله ۵۰۰ سازه خشکه چین در ۷۱۰ هکتار از حوزه‌های آبخیز ساخته می‌شود.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیز داری استان می‌گوید همچنین ۱۵ کیلو بذر درخت کنار هم برای تقویت پوشش گیاهی این مناطق آبخیز کاشته شد.
قرار است تا پایان سال هم سه هزار سازه خشکه چین در ۳۶ حوزه آبخیز استان ساخته شود.
چشم انداز ملی
جعفری تختی می‌گوید: براساس اعلام سازمان هواشناسی جهانی براثر تغییر اقلیم، زین پس فعالیت سامانه سودانی و افزایش بارندگی‌ها در استان‌های جنوبی کشور افزایش می‌یابد وباید برای مهار سیلاب ناشی از ان برنامه ریزی شود چنانکه سیل خوزستان در سال گذشته نشان داد باید طرح‌های ابخیزداری اجرایی شوند چرا که سد‌های بزرگ به تنهایی توانایی مهار سیلاب را ندارندسرریز شدن سد جگین وسیل در جاسک هم بار دیگر این موضوع را ثابت کرد.