بدرقه‌ی بیکاری با مشاغل خانگی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز ایلام؛ گاهی دلت که می‌گرفت و می‌خواستی بیرون بزنی تا حال و هوایت عوض شود؛ با دیدن چهره مغموم مردم شهر و عابرانی که غرق در مشکلات خود، کوچه و خیابان‌ها را قدم می‌زدند؛ بدتر دچار افسردگی می‌شدی؛ اگر هم پیش می‌آمد و جایی حرف هایشان را می‌شنیدی، بیشترشان غم نان و مشکل بیکاری را دلیل حال بدِ دلشان می‌دانستند. چیزی که کارشناسان و خبرنگاران هم در رسانه‌های استان به آن می‌پرداختند:

بیکاری و غبار غم بر چهره‌ی ایلام
بر اساس تحقیقات انجام شده، در سال (۹۱) استان ایلام با ۱۶.۸ درصد دارای بالا‌ترین میزان نرخ بیکاری در کشور بوده است. موضوعی که زمینه سازِ ناهنجاری‌های خبرسازی نیز شد:
ایلام رکورد دار در بیکاری و رتبه اول در فقر و مهاجرت
ایلام، پایتخت خودکشی جهان
ایلام، رتبه نخست طلاق در کشور...
این‌ها دلایلی بود که افسردگی را قرین شهر و دیارم –ایلام- کرده بود که البته این، همه‌ی آن عوامل هم نبود.

معادن دست نخورده در ایلام
استانی که با وجود داشتن معادن بالقوه‌ی بسیار به ویژه، صنایع پایین دستی نفت و گاز، (۱۱ درصد ذخایر گاز و ۴ درصد ذخایر نفت کشور) فرآوری مصالح ساختمانی و کانی‌های غیرفلزی و نیز بازار بکر عراق و سایر کشور‌های منطقه در مجاورت آن، باعث شده که تولیدات و بسیاری از طرح‌های صنعتی این استان برای صادرات به این مناطق، توجیه اقتصادی داشته باشد؛ اما متاسفانه توجه چندانی به این ظرفیت‌ها نشده و به زعم کارشناسان علوم اقتصادی و جامعه شناسان، این یکی از دلایل بیکاری در استان است. آن‌ها همچنین جای خالی سرمایه گذار بخش خصوصی را با توجه به وضعیت ضعیف مالی و اقتصادی خانواده‌های بومی استان را از دلایل دیگر این امر عنوان می‌کنند. اما در این میان توجه به مشاغل خانگی با توجه به سرمایه اندک مورد نیاز برای راه اندازی آن در سال‌های اخیر مورد اقبال بیشتر مردم قرار گرفته و پیشرفت قابل ملاحظه‌ای هم داشته است.

وزیدن نسیم نشاط بر چهره‌ی شهر با روی آوردن به مشاغل خانگی
به گفته‌ی یک دکترای علوم اقتصادی ظرفیت‌های نهفته استان ایلام در بخش مشاغل خانگی یکی از مهمترین راهکار‌ها برای ایجاد اشتغال و کاهش نرخ بیکاری در استان است.
" محمدی" افزود: ظرفیت‌های بسیار خوبی در حوزه صنایع دستی، کشاورزی، دامداری، قالی و گلیم بافی وجود دارد که در بیشتر مناطق استان زنان ایلامی در خانه‌های خود یا کارگاه‌ها انجام می‌دهند و علاوه بر توسعه صنایع دستی باعث کسب درآمد و ایجاد اشتغال نیز شده اند.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان ایلام نیز با اشاره به ظرفیت‌های بالای استان در زمینه مشاغل خانگی و توسعه این بخش، گفت: توانمندسازی مردم و سوق دادن آن‌ها به سمت اشتغال خانگی و زودبازده از سیاست‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است.
شکرالله شیرخانی تصریح کرد: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در قالب تسهیلات از طرح‌های زود بازده و مشاغل خانگی حمایت می‌کند.
وی هدف از پرداخت تسهیلات اشتغال برای مشاغل خانگی را توسعه مناطق روستایی و ایجاد اشتغال دائم عنوان کرد و گفت: نیاز است در این زمینه دستگاه‌های مسئول و بانک‌های عامل اقدامات جدی تری انجام دهند.

 

 

مدیرکل تعاون کار و رفاه اجتماعی استان ایلام گفت: بر اساس آمار در حال حاضر ما جزء ۹ استان اول کشور در زمینه ایجاد اشتغال و ۷ استان برتر کشور در زمینه کاهش بیکاری هستیم.
شیرخانی افزود: بر همین اساس مرکز آمار ایران نرخ بیکاری ایلام را در تابستان سال جاری ۸.۷ درصد اعلام کرده و این در حالی است که نرخ بیکاری میانگین کشوری ۱۰.۴ درصد است.

تغییر نگاه از پشت میز نشینی اداری به کارآفرینی
یکی از موانع توسعه‌ی اشتغال و کارآفرینی در ایلام علاقه‌مندی مردم به مشاغل دولتی بود که خوشبختانه در حال حاضر تا حدود زیادی این نگاه با تغییری مثبت در مسیر اشتغال خانگی یعنی استفاده از داشته‌ها و سرمایه‌های اندک افتاده است. امری که باعث رونق کسب کار و پیچیده شدن بوی نان در سفره‌ی خانواده هاست.

 

 

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان ایلام نیز با بیان این که صنایع دستی برای راه اندازی به هزینه زیادی نیاز ندارد و در عوض، بازار فروش و سودآوری خوبی نیز دارد، اظهار کرد: توسعه صنایع دستی در قالب مشاغل خانگی یکی از ظرفیت‌های مهم استان ایلام برای کسب درآمد است.
عبدالمالک شنبه‌زاده عنوان کرد: امسال برای ۹۸ نفر از فعالان حوزه صنایع‌دستی و جویای کار که متقاضی دریافت تسهیلات برای ایجاد خوداشتغالی بودند پرونده تشکیل شد و این افراد از طرف اداره کار، تعاون و رفاه اجتماعی به بانک‌های عامل معرفی می‌شوند.
وی با بیان اینکه تاکنون حدود شش هزار نفر در حوزه صنایع دستی آموزش دیده‌اند و برای آن‌ها کارت صنعتگری صادر شده است، گفت: امیدواریم در طرح نوین مشاغل خانگی برای ۵۰۰ نفر در این حوزه ایجاد شغل شود که در صورت محقق شدن این امر کار بزرگی صورت گرفته است چرا که تأمین مواد اولیه برای همین تعداد هم کار سختی خواهد بود.
به گفته‌ی شنبه زاده: زنان روستایی در استان ایلام امروزه با ایجاد کارگاه‌های کوچک خانگی نقش مهمی در تولید گلیم نقش برجسته و سایر محصولات صنایع دستی دارند که بخش زیادی از این تولیدات علاوه بر فروش در بازار داخلی به خارج از استان و کشور نیز صادرمی شود.

طرح ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی
بر اساس اعلام سازمان تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان، متقاضیان مشاغل خانگی می‌توانند متناسب با نوع فعالیت مورد نظر خود یکی از فرم‌های ثبت نام (مستقل – تحت پوشش و پشتیبان) را تکمیل کنند.

فهرست رشته‌های مشاغل خانگی در سایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به نشانی: (www.irimlsa.ir) بخش مشاغل خانگی موجود و قابل مشاهده است. متقاضیان مشاغل خانگی باید از مهارت و تخصص کافی برای انجام شغل خانگی مورد نظر برخوردار باشند و در صورتی که شغل مورد نظرمتقاضی در فهرست مشاغل خانگی موجود نباشد، متقاضی می‌تواند شغل مد نظر خود را پیشنهاد کند تا بررسی و در صورت تصویب، به فهرست مشاغل خانگی اضافه شود.

ترش و شیرین زندگی از نگاه خاله بتول
همه، او را این گونه صدا می‌زنند؛ خاله بتول. او ترش و شیرین‌های زندگی را کنار هم گذاشته و با درست کردن ترشی و شیرینی محلی، نانی بر سر سفره‌ی خانواده اش می‌گذارد. لابه لای شیشه‌های ترشی و بسته‌های شیرینی که می‌نشینیم، حال و هوای زندگی را بهتر از هر روزهایمان تجربه می‌کنیم. زیر راه پله‌ی خانه‌ی کوچک اجاره ایش، جای کوچکی که انگار دنیای آرزو‌های بزرگش را در آن جای داده است.

 

(بتول مومنی) می‌گوید: روزگاری برای خودش برو بیایی داشته و وضعیت اقتصادی خانواده اش بسیار خوب بوده، همسرش کارخانه سنگ شکن داشته و علاوه بر آن زمین‌های وسیع کشاورزی و شالی و دیگر فعالیت‌های دیگر به سفره اشان رونق خاصی داده بود؛ اما یک دفعه زندگی رویش را از آن‌ها برمی گرداند و ورشکست می‌شوند.
" او " می‌گوید: به حدی رسیدیم که دیگر یک لقمه نان خالی هم نداشتیم که بخوریم. همه داروندارمان را فروختیم و بابت وام و قرض و قوله هایمان دادیم. در این شرایط که همسرم هم به خاطر کمر درد و ناراحتی قلبی خانه نشین شده بود و نمی‌توانست کار کند خودم تصمیم گرفتم برای نجات خانواده ام دست به کار شوم. بالاخره تصمیم گرفتم ترشی و شیرینی‌های محلی مثل " بژی برساق، نان خرمایی، کُلَه کُنجی و ... درست کنم. اما برای شروع از میوه فروش محله امان مواد مورد نیاز برای ترشی انداختن قرض گرفتم؛ و همزمان شروع کردم به پخت شیرینی‌های محلی. کم، کم کارم رونق پیدا کرد و سرمایه اولیه ام را هم به دست آوردم و دیگر مجبور نبودم که قرض کنم. چون کارم بومی- محلی بود من را برای شرکت در نمایشگاه‌های مختلف غذا‌های بومی- محلی دعوت کردند و مقام‌های برتر جشنواره‌ها را هم کسب کردم. کارم که مورد اقبال مردم و مسئولان قرار گرفت، برای برگزاری نمایشگاه سنتی و برپا کردن سیاه چادر در مناطق مختلف تهران انتخاب شدم. ۵ سال به این روال گذشت، اما بیشتر درآمدم بابت اجاره می‌رفت تا این که دیگر من و همسرم تصمیم گرفتیم با احداث یک سفره خانه‌ی سنتی هم برای بچه هایمان و هم دیگران اشتغالزایی کنیم. در حال حاضر به لطف خدا در همین سفره خانه کوچک ۱۰ نفر به صورت مسقیم و ۱۸ نفر هم به صورت غیرمستقیم مشغول کار هستند.

قدم، جای پای مادر...
او ۵ دختر و یک پسر دارد که همه اشان در رشته‌های مختلف فنی، مهندسی، پزشکی و ... تحصیل کرده اند؛ اما برخی از آن‌ها با الگو گرفتن از مادر، کسب روزی را فقط در شغل اداری نمی‌بینند و به قول معروف کار و شغل شرافتمندانه را عیب و عار نمی‌دانند برای همین در حرفه‌ای که مادر در پیش گرفته با او همراهی می‌کنند.
طیبه غضنفری ۳۰ ساله و در رشته‌ی مهندسی فن آوریاطلاعات درس خوانده است. او که موفقیتش را مرهون تلاش‌ها و از خودگذشتگی‌های مادر می‌داند، می‌گوید: مادر در زندگی الگوی خوب و عینی از خواستن توانستن و مقابله با مشکلات بود. همه ما مشکلات زندگیمان را با دیدن روحیه مصمم مادرم رفع می‌کردیم و این که بهترین استفاده را از داشته هایمان بکنیم. مادرم در عمل به ما نشان داد که به دست نیاوردن شغل اداری، آخر دنیا نیست و با سرمایه‌ی اندک هم می‌شود به موفقیت و پیشرفت رسید.
او با روحیه‌ای مصمم ادامه داد: در حال حاضر به مادرم کمک می‌کنم، اما تصمیم دارم یک واحد تولیدی راه اندازی کنم و علاوه بر خودم، برایجوان‌های هم سن و سال خودم نیز اشتغالزایی کنم.

و رؤیایی شیرین در دل تلخی‌ها
شیرینی زندگیش بچه‌ها و امید به خداست؛ او می‌گوید: هر روز برای من یک فرصت تازه برای شروع است بنابراین همه‌ی مشکلاتم را در همان دیروز جا می‌گذارم و با امید به خدا هر روزم را شروع می‌کنم. در همین کلبه و سفره خانه‌ی کوچیک اجاره ای.

 

 

این‌ها را که می‌گوید، انگار تهِ دنیا همین جایی ست که او برای خودش و بچه هایش بنا کرده است. انگار همه‌ی دنیا در لابه لای شیشه‌های رنگارنگ ترشی و ظرف‌های پر از شیرینی‌های محلی اش جمع شده و لبخندی که طعم شیرینیِ مخصوص رضایت از کار و زندگیش را می‌دهد حتی با وجود سختی‌ها و کمبود‌هایی که گاهی کامش را تلخ کرده است.
بتول مومنی می‌گوید: آرزویم این است که با حمایت مسئولان تسهیلات ارزانی دریافت کنم تا بتوانم هم سفره خانه ام را توسعه بدهم و اشتغالزایی بیشتری داشته باشم و هم ملک آن را خریداری کنم.

تسهیلات ارزان، پشتوانه موفقیت
برای پیگیری مطالبه‌ی این بانوی کارآفرین ایلامی به سراغ مدیرکل امور بانوان استانداری ایلام رفتم.

زینب شیرخانی با بیان این که این قشر همواره از تسهیلات متناسب با حرفه اشان برخوردار بوده اند، گفت: از این بانوی کارآفرین و دیگر کارآفرینان موفق استان حمایت همه جانبه صورت می‌گیرد. وی با اشاره به سفر اخیر ابتکار، معاون رییس جمهوری در امور زنان و خانواده به ایلام، گفت: بر اساس تفاهم نامه‌ای که در جریان این سفر با جهاد دانشگاهی منعقد شد، قرار است تعداد ۴۴ نفر از متقاضان برای ورود به بازار کار آموزش داده شوند و در پایان دوره‌ی آموزشی به تعداد ۲۰ نفر از افراد توانمند تسهیلات ارزان قیمت پرداخت شود.
به گفته‌ی وی: اجرای طرح تاب آوری برای زنان شهری و روستایی خانه دار نیز از جمله برنامه‌هایی بود که در حوزه‌ی توسعه مشاغل خانگی به آن پرداخت شد.

امیدی برای ادامه راه...
مدیر صندوق کارآفرینی امید ایلام هم گفت: از ابتدای امسال تا کنون ۱۱۹ فقره تسهیلات اشتغالزایی روستایی با اعتبار ۴۹ میلیارد ریال و اشتغال ۱۵۳ نفر جذب شده است.

 

 

فرزان عزت پور افزود: تعداد ۲۸ فقره تسهیلات اشتغال روستایی با اعتبار هفت میلیارد ریال پرداخت و تعداد ۱۸ مورد در قالب طرح صندوق‌های خرد محلی برای حمایت از آنان شناسایی و در دست اقدام است.
وی ادامه داد: در قالب طرحِ هر روستا یک محصول، تعداد ۳ فقره تسهیلات با اعتبار ۱۱ میلیارد و ۸۶۶ میلیون ریال پرداخت شده و پنج روستا نیز با اعتبار ۴۹ میلیارد ریال شناسایی و در دست اقدام است.

حمایت صندوق کارآفرینی امید از طرح‌های اشتغالزای تشکل‌های مردم نهاد
عزت پور گفت: به منظور حمایت از طرح‌ها و ایده‌های سازمان‌های مردم نهاد تفاهم نامه‌ای بین وزارت ورزش و جوانان و صندوق کارآفرینی امید در سه بخش کارآفرینی، خود‌اشتغالی و سپرده گذاری منعقد شده است.
وی افزود: این صندوق با پرداخت تسهیلات مناسب تا سقف یک میلیارد ریال که ۵۰۰ میلیون ریال آن از اختیارات کمیته استان و ۵۰۰ میلیون ریال از اختیارات کمیته ملی است از ایده‌های اشتغال‌زای سمن‌ها (سازمان مردم‌نهاد) حمایت می‌کند.
برای ساختن زندگی بهتر، به چیزی فراتر از سرمایه‌ی مادی نیاز است؛ سرمایه‌ای به نام همت و پشتکار؛ و این همان رازیست که خاله بتول‌ها به آن پی برده اند و پسوند موفق را به اسمشان افزوده اند.

 

 

*** زهرا پور اسماعیل