چهارباغ عباسی میراثی ارزشمند از دل باغ‌های ایران

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز اصفهان؛ خیابان چهارباغ عباسی خیابانی تاریخی در قلب شهر اصفهان است که سرتاسر آن را بناهای تاریخی، مراکز تجاری و اداری در برگرفته، محور تاریخی پرتراکمی که قرن هاست فضای خاطره انگیزی برای مردم این شهر شده، از قدم زن زیر درختان کهنسالش و بازدید از بناهای تاریخی تا گذراندن اوقات خود در مراکز تفریحی و خرید از بازارهایش همه اینها جزیی از خاطرات مردم نصف جهان است که هر بار با گذر از چهارباغ خاطراتی از آن برایشان زنده می شود.

قرن یازدهم هجری شاه عباس صفوی از میان باغ شهرهای ایران، باغی را انتخاب کرد تا آن را به مکانی باشکوه و دلپذیر برای خاندان صفوی تبدیل کند و هنر عصر صفوی با عمارت هایی بزرگ و زیبا در دو طرفش نمایان شود. عمارت هایی که سالها عظمت و شکوه خاندان صفوی را به هر تماشاگری یادآوری می کردند و از میان این عمارت های باشکوه تنها عمارت هشت بهشت برای ما به یادگار مانده است.

خیابان چهارباغ معروف ترین شکل طراحی از باغ شهرهای ایران است که در معماری و طراحی خود هویت اصیل ایران و ایرانی را نشان می دهد. 

 ساختار متفاوت و وجود درختان کهنسال که به این محور تاریخی هویت داده، نمونه ای ارزشمند از طراحی مدرن دوره صفوی از دل باغ های ایران است که چشم هر بیننده ای را خیره می کند. 

خیابان سرسبز و چشم نواز چهارباغ عباسی با قدمت چهارصد ساله که در طول تاریخ از بلا و آسیب ها دور نبوده چنانچه ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه با تخریب عمارتها، جداول، نقاشی های طاق نماها، دیوارها و قطع تعدادی از درختان کهنسال چنار سبب نابودی بخشی از تاریخ چهارباغ شد. اما همچنان چهارباغ به عنوان میراثی ارزشمند زنده ماند.

در برهه ای دیگر، تاریخ به این خیابان روی خوش نشان داد؛ چنانچه از شکل و طراحی آن برای ساخت خیابان دیگری استفاده شد و مهر هویت تاریخی این خیابان در خیابانی به نام چهارباغ پایین زده شد و تا شمال آن امتداد یافت.

هرچند سالهای بسیاری است که از جلوه و شکوه چهارباغ کاسته شده و از تعداد درختان کهنسال چنار کم شده اما به عنوان یکی از قدیمی ترین، پویاترین و مهمترین تفرجگاه های شهر تاریخی اصفهان همچنان محل رفت و آمد اهالی اصفهان و بسیاری از گردشگران، جهانگردان است که از زیبایی بی نظیرش، آرامش، فضای خرم و سایبان های دلپذیر درختان بلندش استفاده می کنند و اوقات خوشی را در آن جا می گذرانند. 

سالها از عمر این خیابان خاطره انگیز گذشت تا اینکه یکی از دستاوردهای مهم عصر فناوری وارد چهارباغ شد.

عابرین که سالها به آرامش، هوای پاک چهارباغ خو گرفته بودند باید به وجود فناوری جدیدی به نام خودرو عادت می کردند؛ خودروها در قسمت سواره رو چهارباغ آمده بودند تا رفت و آمد و دسترسی به نقاط مرکزی شهر آسان تر شود.

هوای پاک کم کم از کالبد چهارباغ بیرون رفت و دیگر از رفت و آمد چهارپایان خبری نبود،فضای چهارباغ از تجمع خودروها و صدای بوقشان پر شده بود.

کم کم برای استراحت عابران صندلی های مدور ساخته شد تا بتوانند ساعاتی را زیر سابیان های درخت های کهن آن بگذرانند اما با وجود این تغییرات، چهارباغ هنوز جایگاه خود را در قلب مردم نصف جهان حفظ کرده بود و همچون گذشته در میان خیابان های شهر همان خیابانی بود که بیشتر به دل می نشست.

اما پس از گذر سالها عبور خودرو در خیابان چهارباغ، بالاخره روزی رسید که قرار شد تا یک روز در هفته از ورود خودروها به خیابان جلوگیری شود مسئولان از طرحی به نام سه شنبه های بدون خودرو سخن می گفتند.

دو سال از اجرای این طرح گذشت و چهارباغ هر سه شنبه به یاد سال های دور ، در سکوت دلنشینش از عابران امروز پذیرایی می کند.

شهردار منطقه یک اصفهان درباره این طرح گفت: هدف از این طرح توسعه گردشگری در خیابان چهارباغ است. در اسناد بالادستی پیاده راه شدن چهارباغ در حد فاصل میدان امام حسین (ع) تا میدان انقلاب مطرح شده که از سال 96 عملیات این طرح آغاز شد.

مهین شکرانی ادامه داد: در اجرای طرح پیاده راه سازی ابتدا میدان و سپس پیاده راه سازی بخش شرقی چهارباغ و در مرحله آخر عملیات اجرایی پیاده راه سازی کل چهارباغ آغاز شد که حدود سه ماه از اجرای آن می گذرد.

وی با اشاره به اینکه این طرح شامل دو پیاده روی شرقی و غربی است تصریح کرد: منظور از پیاده روی شرقی و غربی مسیرهایی است که در گذشته آسفالت بود و خودروها  بر روی آن حرکت می کرد و قرار است به محل تردد عابران تبدیل شود.

شکرانی با اشاره به اینکه زمان برگزاری فیلم کودک و نوجوانان بخشی از عملیات اجرایی پیاده روسازی تمام می شود، افزود: این طرح بزرگ است و طول خیابان 1100متر است.

وی گفت: عملیات اجرایی سنگفرش و جابه جایی تاسیسات شهری بخش زمان بری داشته، اجرای هر چه سریع تر این طرح دغدغه شهرداری بوده و هست به طوری که شهردار اصفهان تاکید کرده که با سرعت و کیفیت این کار انجام شود.

شهردار منطقه یک اصفهان ادامه داد: از لحاظ مبلمان و طراحی شهری به سابقه تاریخی شهر اصفهان در نظر گرفته شده و مشخصات طرح چهارباغ قدیم در طراحی این محور رعایت شده و قرار براین است در محور میانی آب نماها و حوض هایی که در گذشته بوده احیا شود.

مهین شکرانی از ادامه این طرح در خیابان سپاه خبر داد و گفت: در آینده این طرح در خیابان سپاه به میدان امام اجرا می شود. در محور پیاده راه سازی از طریق خیابان سپاه به میدان امام متصل می شود و از میدان انقلاب تا میدان نقش جهان یک محور گردشگری ایجادخواهد شد.

رییس کمیسیون عمران، معماری و شهرسازی شورای اسلامی اصفهان گفت: بر اساس مطالعات، محور فرهنگی تاریخی پیاده راه شهر اصفهان از هزار جریب شروع و به منطقه طوقچی ختم می شود.

این مسیر 23کیلومتر است و از نقاط بسیار مهمی مثل چهارباغ، میدان نقش جهان، میدان امام علی (ع) و مسجد جامع  عبور می کند تا به منطقه طوقچی برسد که خیابان چهارباغ از مهم ترین بخش های این مسیر فرهنگی تاریخی است. 

پای طراحان صاحب نامی در طرح چهارباغ به چشم نمی خورد

طغیانی با بیان اینکه طراحان مشخصی دعوت شده و قرار است طرح شان بررسی شود اظهار کرد: پای طرح چهارباغ امضای طراحان ویژه ای دیده نمی شود. طراحان چهارباغ در سازمان بهسازی و نوسازی توسط متخصصانی که در آن سازمان بوده و با همان بضاعتی که داشتند انجام شده است.

وی معتقد است: اگر در این فرایند متخصصانی با سابقه طولانی تر و با امضای به نام تر انتخاب می شدند، دفاع از طرح در نظر گرفته شده و با قدرت بیشتری امکان پذیر بود.

حفظ میراث ارزشمند معاصر چهارباغ

ساختمانها و بناهای جدید ارزشمند در چهارباغ عباسی نکته مهمی بود که طغیانی به آن اشاره کرد و گفت: در دو طرف چهارباغ بناهایی است که چندان جنبه تاریخی ندارد ولی ارزش های خاص خودشان را دارد و باید حفظ شود.

بدنه غربی چهارباغ موضوع دیگری است که وی دراین باره گفت: کمیسیون عمران به طور ویژه به بدنه غربی چهارباغ تاکید دارد و قرار است سازمان بهسازی و نوسازی با دانشگاه هایی که رشته معماری و طراحی دارند وارد مذاکره شود و طرح احیای بدنه غربی را به نوعی به دانشگاه ها واگذار کند و به جای تخریب روی اصلاح و بهسازی آن کار شود.

برنامه فرهنگی تفریحی چهارباغ برای گردشگران و شهروندان اصفهانی

رییس کمیسیون عمران، معماری و شهرسازی شورای اسلامی اصفهان با بیان اینکه قرار است رویدادهای هفتگی، ماهانه و مناسبتی با مضامین فرهنگی برگزار شود، تصریح کرد : بحثی که درباره تغییر مبلمان چهارباغ نیازمند تغییرات و امکاناتی است که برخی مواقع لازم  است بستر موردنیاز در کف فراهم شود به طور مثال برای ایجاد نمایشگاه موقت لازم است برخی عناصر در آن جا نصب شود و در کف بسترش فراهم باشد تا مجبور نباشیم با روشهای غیرمعمول و تخریب کف، نمایشگاه برپا کنیم.

طغیانی در پایان گفت: در نوروز98 با تکمیل چهارباغ یک اتفاق بسیار ویژه در شهر اصفهان افتاد و همه مردم اصفهان و گردشگرانی که از اصفهان بازدید کردند فرصتی بی نظیری را در شهر اصفهان داشتند.

بدون شک یکی از دغدغه های اصلی مردم جهان در عصر فناوری آلودگی صوتی و آلودگی هوا ناشی از تردد هر روزه انبوه خودروها در طول خیابانهای شهر است. اگر ترویج استفاده از دوچرخه و طرح زوج و فرد خودروها در این عصر نتیجه چندان مطلوبی نداشته اما می توان با توسعه طرح هایی همچون پیاده راه سازی و تغییر مبلمان شهری برای بهره مند شدن در فضاهای فرح بخش با ظرفیت های انسانی بالا و ایجاد نشاط در جامعه گام موثری برداشت.