نسیم نو بهار در شمال سیستان و بلوچستان

جاری شدن سیلاب های ناشی از بارندگی های اخیر در غرب افغانستان و طغیان رودخانه های منتهی به تالاب هامون ، بخش هایی از این تالاب خشکیده را آبگیری کرد .

این سیلاب به این تالاب بین المللی ، بعد از حدود 20 سال خشکسالی ، حیاتی دوباره بخشید.

با جاری شدن این سیلاب شماری از اهالی منطقه سیستان که پیش از این نماز باران برپا کرده بودند به شکرانه این نعمت الهی ، سجده شکر به جای آوردند و در اطراف تالاب تجمع و خوشحالی کردند

به گزارش خبرگزاري صدا و سيمای مرکز سیستان و بلوچستان ، به گفته پورمردان مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان :  با وارد شدن آب به بستر هامون ، زندگی و حیات به منطقه سیستان برگشته است.

برکت سیل برای مردم دیار کهن سیستان

با ورود آب به دریاچه هامون بار دیگر زندگی در سیستان نشاط خود را بازیافته و این منطقه می تواند تاحدودی شکوه گذشته خود را بدست آورد.

ماهیگیری و صیادی یکی از مشاغل مهم ساکنان اطراف تالاب هامون بود که با خشک شدن دریاچه، قایق ها به گل و خاک نشست و صیادان، دامداران و شکارچیان خانه نشین شدند و برخی خانواده ها برای فرار از گرسنگی تن به مهاجرت اجباری دادند.

باری دیگر با ورود سیلاب خارج از کنترل افغانستان به دیار کهن سیستان، آن هم پس از سالی سخت و خشکسالی شدید، به یک باره نور امید در دل مردم ستمدیده سیستان منور شد.

 کشاورزان تیشه ها و بیل ها، صیادان تورها و دامهای صیادی را از پستوی خانه ها و زیر خاکها بیرون آورده و با لب های خندان و دلی شاد راهی مزارع و رودخانه و دریاچه شدند.

یکی از صیادان شهرستان هیرمند می گوید: در سالهایی که دریاچه هامون آب داشت در این دریاچه مشغول صید ماهی بودیم اما وقتی دریاچه خشک شد مجبور به مهاجرت شدیم و چون صیادی شغل اجدادی و تنها راه امرار معاش ما بود برای صید ماهی به سمت رودخانه سرباز و شهرهای جنوب استان رفتیم

نارویی می گوید: خدا را شکر با ورود سیلاب و همراه آوردن ماهی، دوباره صیادی نیز در شمال استان رونق می گیرد.

صیادی دیگر با ابراز خرسندی از ورود این اب گفت : با ورود سیل به سیستان روح تازه ای در مردم به ویژه صیادان این منطقه دمیده شد

به گفته مدیر کل شیلات ابهای داخلی سیستان و بلوچستان: در دوران پرآبی تالاب بین المللی هامون سالیانه 12 تا 14 هزار تن ماهی از این دریاچه صید و به بازارهای داخل استان و سایر استانهای کشور ارسال می شد.

سیستانی می گوید: صید و صیادی یکی از شغل های اساسی بیش از سه هزار خانوار سیستانی بود و ارتباط مستقیمی با دریاچه هامون داشته که با خشک شدن دریاچه ، صیادان زیادی بیکار شدند.

وی گفت: برای اینکه بتوانیم خسارات ناشی از خشکسالی را برای صیادان جبران کنیم ، در این سالها به پرورش ماهی از طریق استخرهای خاکی و بتنی و صید ماهی از چاه نیمه چهارم ، آب بندها و دریاچه های استان  روی آوردیم

سیستانی مدیرکل شیلات ابهای داخلی استان سیستان و بلوچستان با اشاره به اینکه الان فصل تکثیر ماهیان به صورت طبیعی  است ادامه داد: باتوجه به تداوم و مقدار ورودی اب و میزان ذخیره سازی آن  نمی توان پیش بینی دقیقی داشت اما پیش بینی بر این است که صیادان این منطقه ، اردیبهشت و خردادماه امسال ، سالی متفاوت از سالهای قبل را تجربه کنند.

سیلاب های اندک اما امیدوار کننده

 سیستان و بلوچستان یکی از پهناورترین استان‌های کشور است که در چند سال اخیر ، با خشکسالی‌های پی در پی و رها نشدن حق ابه ایران توسط افغانستان ،  حجم آب‌های سطحی رودخانه هیرمند و تالاب هامون به مرز خشکی رسید و حتی آبی برای کشاورزی مردم این منطقه نبود.

 این موضوع روزهای سختی را به ویژه در بهار و تابستان 97 برای مردم منطقه سیستان رقم زد به طوری در پاییز سال گذشته و اوایل امسال با قطع کامل آب رودخانه هیرمند ، کشاورزی در این منطقه فقط با آب چاهک ها انجام شد .

به گفته جهادکشاورزی سیستان و بلوچستان از 120 تا 180 هزار هکتار اراضی قابل کشت در منطقه سیستان واقع در  شمال استان، باید سالیانه 120 تا 130 هزار هکتار آن کشت شود که خشکسالیهای اخیر به ویژه امسال باعث شد که این سطح به کمتر از  15 هزار هکتار برسد

به گفته معاون بهبود و تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان: با بارندگی های اخیر و آورد رودخانه هیرمند ، از اوایل اسفند ماه کشت ها در این منطقه اوج گرفته و انواع محصولات از جمله گندم ، جو ، هندوانه ، خربزه ، بامیه ، بادمجان ، فلفل ، گوجه فرنگی ، سورگوم ، ارزن ، ماش ، کنجد  و افتابگردان در حال کشت است .

دهمرد می گوید : تا کنون 10 هزار هکتار از اراضی منطقه سیستان، گندم و جوی تاخیری و علوفه ، کشت شده و در صورت تداومِ آورد رودخانه هیرمند، پیش بینی می شود سطح زیر کشت زراعی پاییزه و بهاره در سال جدید در این منطقه به 50 هزار هکتار برسد

دلخوشی که هر چند ممکن است ناپایدار و کوتاه مدت باشد اما در آستانه نوروز، حال و هوای سیستان خشکیده را متحول کرده است.

کاهش آثار مخرب زیست محیطی در سیستان

خشکسالی در شمال سیستان و بلوچستان و شن های روان باعث شده  که به طور کلی مردم منطقه سیستان ، امسال ،  بیش از 170 روز را همراه با پدیده های خاکدار سپری کنند.

براساس اعلام آمار اداره کل هواشناسی سیستان و بلوچستان ، شهرهای زهک و زابل در تابستان امسال بیشترین تعداد روزهای همراه با پدیده های خاکدار کاهنده دید افقی، به کمتر از هزار و 500 متر کشور را، به خود اختصاص دادند .

به طوری که با شدت گرفتن این طوفانها و بحرانی شدن غلظت هوا در این سالهای خشکسالی ،  تعداد زیادی از مردم این منطقه نیز به دلیل مشکلات چشمی و تنفسی راهی مراکز درمانی شدند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان با بیان اینکه سعی بر این شده که آب وارد شده از سیلاب  را به سمت کانون های گرد و غبار هدایت کنیم  می گوید: خشکسالی در طول سالهای گذشته آنقدر شدید بوده که سیلاب های وارد شده به این تالاب در روزهای اخیر فقط کمی امیدوار کننده است و به معنی آن نیست که در سال آینده با روزهای گرد و غباری مواجه نمی شویم؛ هر چند وجود این آب در بخش هایی از تالاب در کاهش تعداد روزهای آلوده در منطقه سیستان موثر است.

به گفته پورمردان:  اتفاق خوب دیگری که اکنون با جاری شدن این سیلاب ، برای تالاب هامون رخ داده است، آبگیری برخی نقاط مرتفع است که سالهاست آبگیری نشده بود.

مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان ابراز امیدواری کرد: خبرهایی که از بارندگی باران و برف در بالادست حوضه آبریز رودخانه هیرمند و تالاب هامون به گوش می رسد نشان دهنده ورود مداوم آب در ماه های آینده خواهد بود و در این صورت می توان به آبگیری و کنترل کانون های ریزگرد امیدوار بود.

وحید پورمردان تاکید کرد: کانون های گردو غبار که منطقه سیستان را تحت تاثیر قرار می دهد به سه بخش تقسیم می شود که بخشی از این کانون ها در آن سوی مرز و در کشور افغانستان قرار دارد و دسترسی ما را کاملا محدود می کند اما بخشی در دل تالاب هامون است و بخش دیگر مربوط به مزارع کشاورزی خشک شده است که این بخش خوشبختانه امسال با سیلابی که وارد شد کنترل می شود.

وی تاکید کرد: تثبیت کانون های گردوغبار نیازمند ورود مداوم آب به تالاب است

همکاری کشور افغانستان بر اساس قراردادهای دوجانبه ،مبنی بر دادن حق آبه ایران از رود هیرمند می تواند روند آبگیری و احیاء تالاب بین المللی هامون را به صورت جهشی شتاب بخشد ، در این صورت علاوه بر ابگیری و مقابله با کانون های گرد و غبار در شمال سیستان و بلوچستان ، کشاورزان و صیادان این منطقه نیز که سالهاست چشم به راه ، رهاسازی آب رودخانه هیرمند هستند ،میتوانند سالهایی پر محصول را رقم بزنند.

حال و هوای نوروزی در  تالاب بین المللی هامون

باورود سیلاب های هر چند اندک، حال و هوای تالاب بین المللی هامون نوروزی شد و طراوت بخش زندگی مردم این منطقه شد.

تالاب بین المللی هامون در زمان پرآبی در طول سال شاهد ورود مسافران و گردشگران زیادی از سراسر کشور بود که پس از بروز خشکسالی 20 ساله رفت و آمد مسافران و گردشگران به این منطقه کاهش یافته بود.

اما  در بهار امسال آبگیری بخش هایی از تالاب هامون و رودخانه ها و کانالهای دشت سیستان ، زمینه ورود شمار زیادی از مسافران نوروزی از داخل و خارج استان به این منطقه را فراهم کردو مردم منطقه سیستان میزبان خیل عظیم مسافران و گردشگران هستند .

منطقه سیستان با پنج شهرستان زابل، هیرمند، زهک، نیمروز و هامون در شمال سیستان و بلوچستان واقع شده و به سبب وجود آثار باستانی، تاریخی و فرهنگی به بهشت باستان شناسان معروف است که قدمت برخی از  آثار آن به بیش از 5 هزر سال می رسد.

سیستان را می توان از لحاظ باستان شناسی سرزمین اولین ها دانست اولین هایی  مانند چشم مصنویی ، انیمیشن، جراحی جمجمه ، آس  باد و سیستم فاضلاب.

مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری استان ، گفت: این شهر دارای پیشینه‌ای کهن و آثار باستانی و جاذبه‌های گردشگری متعدد است .

جلالزایی افزود: وجود اثر باستانی بین المللی شهر سوخته با قدمت بیش از 5 هزار ساله، دهانه غلامان معروف به تخت جمشید خشت و گلی از دوران هخامنشیان، کوه خواجه با آثار متعدد و قلعه های باستانی و تاریخی و دهها اثر مهم دیگر از جمله جاذبه های شمال سیستان و بلوچستان است.

به گفته کارشناسان میهمان نوازی مردم این منطقه ، اسمان پر ستاره ، سکوت در کنار تالاب نیمه جان هامون از مواردی است که هیچ گردشگری ان را از دست نمی دهد

نویسنده مرضیه کیخا