پخش زنده
امروز: -
گزارش مکتوب:کهگیلویه و بویراحمد
آیینهای عزاداری محرم در استان به دور از بدعتها+فیلم
آیینهای عزاداری محرم در کهگیلویه و بویراحمد همچنان به دور از بدعتها به شیوه های سنتی همچنان مرسوم است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز کهگیلویه و بویراحمد،ماه مُحَرّم یا محرم‌الحرام نخستین ماه تقویم اسلامی (هجری قمری) و به اعتقاد مسلمانان از جملهٔ ماه‌های حرام است.
نام این ماه پیش از اسلام در دوران جاهلیت مؤتمر (در عربی: مُؤْتَمِر یا المُؤْتَمِر) بوده‌است و در زمان جاهلیت محرم (در عربی :المُحَرَّم) نامی بوده که به ماه رجب گفته می‌شد.
محرم نخستین ماه از ماه‌های دوازده‌گانه قمری و یکی از ماه‌های حرام است که در دوران جاهلیت و نیز در اسلام، جنگ در آن تحریم شده بود.
شب و روز اول محرم به عنوان اول سال قمری دارای نماز و آداب خاصی است که در کتاب مفاتیح‌الجنان بیان شده‌است.
محرم، ماه حزن و اندوه و عزاداری شیعیان در قتل حسین بن علی(ع) است.
بازار فروش سنج،دمام،زنجیر،پارچه های سبز و مشکی و پرچم های عزا پر رونق شده و مشتریان این بازار هم زن ،مرد ،کوچک و بزرگ و دارا و ندار هستند.
در استان کهگیلویه و بویراحمد که با وجود همه پیشرفت ها که در ظواهر زندگی عموم نیز هویدا است هنوز هم شیوه های زندگی سنتی از جمله برپایی آیین های عزای سید و سالار شهیدان رایج و همگان حتی نسلهای تازه نیز با جلوه های آن آشنایند، آداب و رسوم خاصی نظیر شروه خوانی (نوای جان سوز زنان ایلی کهگیلویه وبویراحمد در رثای مظلومیت امام حسین (ع) و یاران با وفای آن حضرت) و کتل بندی که از آیین های سنتی برجای مانده از گذشته های دور در این دیار است.
شروه خوانی زنان نوعی نوای غمگینانه به معنای گریستن بر مرده و بیان کارهای نیک و سلحشوری شخص متوفی در صحنه کارزار و رزم بوده که بیشتر در مناطق روستایی و عشایری کهگیلویه وبویراحمد به ویژه در منطقه زیلایی بویراحمد هنوز هم مرسوم است.
این نوع موسیقی آوازی، فارغ از همه موسیقی های مدرن امروزی، با لحن و آهنگی اندوهبار و سوز درونی ازسوی زنان و دختران شروه خوان این دیار اجرا می شود.
شماری از زنان و دختران ایلی و عشایری این خطه نیز با بستن کمربندها و شال بندهای سیاه اطراف زن نوحه خوان حلقه می زنند و در غم مظلومیت شهدای کربلا به سوگواری می پردازند.
حاج فریدون داوری جامعه شناس و شاعر برجسته استان می گوید:نحوه و شیوه عزاداری این حلقه ها و بیان مرثیه ها تا حدودی متفاوت است، یکی از مرثیه های متداول از سوی زنان و دختران گفتن«هووی هووی» درجواب تک خوان (شروه خوان) بود که این نوع مرثیه هم اینک در آیین ختم و عزاداری های این دیار همچنان مرسوم است.
وی گفت:مردان نیز در این هنگام کمر همدیگر را می گیرند و دایره وار می چرخند و بر مظلومیت آقا و سرور وسالار شهیدان بر سر و سینه می زنند.
آقای مسعود حسینی مداح اهل بیت(ع)هم گفت:کـُتل بندی و سیاهپوش کردن نیز از دیگر شیوه های سنتی و آیین های عزاداری در ایام حزن انگیز محرم به ویژه در شب تاسوعا و روز عاشورای حسینی این خطه از ایران اسلامی مرسوم است.
آنگونه که نقل شده: در برخی مناطق این استان از جمله دهستان زیلایی در ایام محرم، رسم بر این است که اسب سفیدی به یاد ذوالجناح را به نحوی خاص سیاهپوش و کـُتل بندی می کنند.
سپس در میدانی که به سمت این آیین آماده شده است می گردانند و عده ای از زنان نیز به دنبال مرکب راه می افتند و به محض رسیدن به میدان به زاری، شیون و عزا با ذکر ویژگیهای امام و یارانش سر می دهند.
از گذشته درتمام مدت سوگواری نیز سازهای موسیقی سنتی با نوایی سوزناک و غم انگیز که اکنون در بسیاری از مناطق این استان رنگ باخته است، جماعت عزادار را همراهی می کردند.
البته در برخی مناطق شهرستان بهمئی در این استان همچنان این آیین مرسوم است.
آیین تعزیه خوانی سنتی نیز یکی از آیین های فاخر ماه محرم در کهگیلویه و بویراحمد است که به طور معمول از سال 1287 در میان اقوام، ایلات و مناطق عشایر نشین این خطه اجرا می شود.
مقتل خوانی و تعزیه خوانی در حقیقت شرح حال تاسوعا و عاشورای سال 61 هجری در دشت نینوا و ذکر مصیبت های اهل بیت پیامبر(ص) در کربلا بر اساس آنچه از خاندان امام حسین(ع) به ویژه زینب کبری(س) و حضرت سجاد(ع) در تاریخ مانده است، می باشد.
این نوع ذکر مصیبت به صورت نوحه برای مردم بیان می شود و سوگواران برای آنچه بر امام حسین(ع) و یارانش گذشته به سوگواری و سینه زنی می پردازند.
به گفته رضا رفیعی از هنرمندان کهگیلویه و بویراحمد آیین های مقتل خوانی و تعزیه خوانی حتی در اوج بی رحمی های ساواک و ممنوعیت آن از سوی رضا شاه و از سال های 1287 تاکنون میان مردم این خطه مرسوم بوده است.
آیین «مشعل گردانی» و روشن کردن آتش با استفاده از هیزم بیشتر در روستاها و مناطق عشایر نشین در شب های تاسوعا و عاشورا نیز از دیگر آیین های سنتی و مرسوم در این دیار است.
مردم و سوگواران حسینی در روستاهای استان بر دور آتش حلقه می زنند و در رثای مظلومیت فرزندان پیامبر(ص) و شهدای دشت نینوا به سوگواری و عزاداری می پردازند.
رفیعی افزود:از دیگر سنت های مختص ماه محرم در این خطه علم گردانی و گهواره گردانی است که از همان شب های نخست دهه اول محرم از سوی دوستداران و عاشقان ابا عبدالله الحسین (ع) در مناطق مختلف این استان اجرا می شود.
بستن پارچه های سبز و چارقدهای سیاه و سرخ دور علم های برافراشته نیز از دیگر آیین سنتی است که از دیرباز در عزاداری های این خطه از ایران زمین نهادینه شده و همچنان در بسیاری مناطق روستایی نیز مرسوم است.
«چارقد» نوعی پارچه های زخیم به رنگ های مشکی و قرمز بود که زنان به ویژه روستایی و عشایری این خطه بر پیشانی و روی «مینا» یا (روسری) خود می بندند.
این روسری و چارقد زنان ایل از آنچنان قداست، پاکی، ارزش و ارجحیتی نزد مردم برخوردار بوده که حتی بسیاری از قتل ها، نزاع ها و تنش های عمومی میان مردم بواسطه آن بخشیده و حل و فصل می شود.
بخشی از مرثیه ها و نوحه خوانی های مرسوم و گذشته در استان کهگیلویه وبویراحمد با این مضامین: «اَی ماهِ مَحرَم اومَ شایی رفت و غم اومَ اَو مِن حرم کَم اومَ» « آخ بَ دشتِ کربلا سَرشَ بِری اَو وَش نَدا» «اَی ماه مَاهور ایما سطلون و سرور اویماَ» «امام حسینَ کُشتِن ای خاک بَر سَر ایما» توسط مداحان محلی خوانده می شد.
شماری از زنان و دختران ایلی و عشایری این خطه نیز با بستن کمربندها و شال بندهای سیاه اطراف زن نوحه خوان حلقه می زنند و در غم مظلومیت شهدای کربلا به سوگواری می پردازند.
حاج فریدون داوری جامعه شناس و شاعر برجسته استان می گوید:نحوه و شیوه عزاداری این حلقه ها و بیان مرثیه ها تا حدودی متفاوت است، یکی از مرثیه های متداول از سوی زنان و دختران گفتن«هووی هووی» درجواب تک خوان (شروه خوان) بود که این نوع مرثیه هم اینک در آیین ختم و عزاداری های این دیار همچنان مرسوم است.
وی گفت:مردان نیز در این هنگام کمر همدیگر را می گیرند و دایره وار می چرخند و بر مظلومیت آقا و سرور وسالار شهیدان بر سر و سینه می زنند.
آقای مسعود حسینی مداح اهل بیت(ع)هم گفت:کـُتل بندی و سیاهپوش کردن نیز از دیگر شیوه های سنتی و آیین های عزاداری در ایام حزن انگیز محرم به ویژه در شب تاسوعا و روز عاشورای حسینی این خطه از ایران اسلامی مرسوم است.
آنگونه که نقل شده: در برخی مناطق این استان از جمله دهستان زیلایی در ایام محرم، رسم بر این است که اسب سفیدی به یاد ذوالجناح را به نحوی خاص سیاهپوش و کـُتل بندی می کنند.
سپس در میدانی که به سمت این آیین آماده شده است می گردانند و عده ای از زنان نیز به دنبال مرکب راه می افتند و به محض رسیدن به میدان به زاری، شیون و عزا با ذکر ویژگیهای امام و یارانش سر می دهند.
از گذشته درتمام مدت سوگواری نیز سازهای موسیقی سنتی با نوایی سوزناک و غم انگیز که اکنون در بسیاری از مناطق این استان رنگ باخته است، جماعت عزادار را همراهی می کردند.
البته در برخی مناطق شهرستان بهمئی در این استان همچنان این آیین مرسوم است.
آیین تعزیه خوانی سنتی نیز یکی از آیین های فاخر ماه محرم در کهگیلویه و بویراحمد است که به طور معمول از سال 1287 در میان اقوام، ایلات و مناطق عشایر نشین این خطه اجرا می شود.
مقتل خوانی و تعزیه خوانی در حقیقت شرح حال تاسوعا و عاشورای سال 61 هجری در دشت نینوا و ذکر مصیبت های اهل بیت پیامبر(ص) در کربلا بر اساس آنچه از خاندان امام حسین(ع) به ویژه زینب کبری(س) و حضرت سجاد(ع) در تاریخ مانده است، می باشد.
این نوع ذکر مصیبت به صورت نوحه برای مردم بیان می شود و سوگواران برای آنچه بر امام حسین(ع) و یارانش گذشته به سوگواری و سینه زنی می پردازند.
به گفته رضا رفیعی از هنرمندان کهگیلویه و بویراحمد آیین های مقتل خوانی و تعزیه خوانی حتی در اوج بی رحمی های ساواک و ممنوعیت آن از سوی رضا شاه و از سال های 1287 تاکنون میان مردم این خطه مرسوم بوده است.
آیین «مشعل گردانی» و روشن کردن آتش با استفاده از هیزم بیشتر در روستاها و مناطق عشایر نشین در شب های تاسوعا و عاشورا نیز از دیگر آیین های سنتی و مرسوم در این دیار است.
مردم و سوگواران حسینی در روستاهای استان بر دور آتش حلقه می زنند و در رثای مظلومیت فرزندان پیامبر(ص) و شهدای دشت نینوا به سوگواری و عزاداری می پردازند.
رفیعی افزود:از دیگر سنت های مختص ماه محرم در این خطه علم گردانی و گهواره گردانی است که از همان شب های نخست دهه اول محرم از سوی دوستداران و عاشقان ابا عبدالله الحسین (ع) در مناطق مختلف این استان اجرا می شود.
بستن پارچه های سبز و چارقدهای سیاه و سرخ دور علم های برافراشته نیز از دیگر آیین سنتی است که از دیرباز در عزاداری های این خطه از ایران زمین نهادینه شده و همچنان در بسیاری مناطق روستایی نیز مرسوم است.
«چارقد» نوعی پارچه های زخیم به رنگ های مشکی و قرمز بود که زنان به ویژه روستایی و عشایری این خطه بر پیشانی و روی «مینا» یا (روسری) خود می بندند.
این روسری و چارقد زنان ایل از آنچنان قداست، پاکی، ارزش و ارجحیتی نزد مردم برخوردار بوده که حتی بسیاری از قتل ها، نزاع ها و تنش های عمومی میان مردم بواسطه آن بخشیده و حل و فصل می شود.
بخشی از مرثیه ها و نوحه خوانی های مرسوم و گذشته در استان کهگیلویه وبویراحمد با این مضامین: «اَی ماهِ مَحرَم اومَ شایی رفت و غم اومَ اَو مِن حرم کَم اومَ» « آخ بَ دشتِ کربلا سَرشَ بِری اَو وَش نَدا» «اَی ماه مَاهور ایما سطلون و سرور اویماَ» «امام حسینَ کُشتِن ای خاک بَر سَر ایما» توسط مداحان محلی خوانده می شد.
معاون سیاسی و امنیتی استاندار کهگیلویه وبویراحمد نیز در این خصوص گفت: بسیاری از آیین ها و سنت های مرسوم در عزاداری امام حسین (ع) ریشه در تاریخ، هویت و فرهنگ این مرز و بوم دارد.
محمد کاظم نظری ادامه داد: آیین های سنتی و سوگواری و حتی پیشوازی از ماه محرم و ایام حزن انگیز عاشورای حسینی که از دیرباز میان جوامع محلی و عشایری این دیار مرسوم است خالی از هرگونه بدعت ها و خرافه های خطرناک است.
وی اضافه کرد: با گذشت زمان این آیین ها رو به فراموشی است که جا دارد مسئولان متولی توجه ویژه ای برای احیای آنها داشته باشند.
مدیر کل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت: پنج آیین عزاداری محرم این استان ثبت ملی شده است.
محمود باقری افزود: این آیین ها شامل استقبال ازمحرم در روستای امامزاده علی(ع)، مراسم نذری روستای دشت رز بویراحمد، دمام زنی حسینیه حضرت قاسم (ع) گچساران، مویه خوانی و آیین شام غریبان در کهگیلویه و تعزیه عاشورایی سنتی شهر سوق است.
وی بیان کرد: این آثار در سالهای گذشته به سازمان میراث فرهنگی کشور ارسال شد و جزو آثار ملی قرار گرفت.
وی افزود: هم اکنون این شیوه های عزاداری همزمان با فرارسیدن محرم در حال اجرا هستند.
محمد کاظم نظری ادامه داد: آیین های سنتی و سوگواری و حتی پیشوازی از ماه محرم و ایام حزن انگیز عاشورای حسینی که از دیرباز میان جوامع محلی و عشایری این دیار مرسوم است خالی از هرگونه بدعت ها و خرافه های خطرناک است.
وی اضافه کرد: با گذشت زمان این آیین ها رو به فراموشی است که جا دارد مسئولان متولی توجه ویژه ای برای احیای آنها داشته باشند.
مدیر کل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت: پنج آیین عزاداری محرم این استان ثبت ملی شده است.
محمود باقری افزود: این آیین ها شامل استقبال ازمحرم در روستای امامزاده علی(ع)، مراسم نذری روستای دشت رز بویراحمد، دمام زنی حسینیه حضرت قاسم (ع) گچساران، مویه خوانی و آیین شام غریبان در کهگیلویه و تعزیه عاشورایی سنتی شهر سوق است.
وی بیان کرد: این آثار در سالهای گذشته به سازمان میراث فرهنگی کشور ارسال شد و جزو آثار ملی قرار گرفت.
وی افزود: هم اکنون این شیوه های عزاداری همزمان با فرارسیدن محرم در حال اجرا هستند.
رمز ماندگاری این آیینها،حفظ آنها برای نسلهای بعد و جلوگیری از ورود بدعتها و آسیبهای به این آیینها پرسشی است که مردم و مسئولان باید به آن پاسخ دهند.
نظر شما