یک دیار و یک کارخانه شیر؛ کارخانه ای که متروک است

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز سیستان وبلوچستان ، دو سال پیش زمانی که جمعی از تولید کنندگان شیر در شمال سیستان و بلوچستان، در اعتراض به نبود متولی برای خرید شیر، در مقابل استانداری ظرف‌های شیر را بر زمین ریختند، موسوی مدیر جهاد کشاورزی زابل گفت: راهکار اساسی رفع مشکلات شير در منطقه سيستان٬ راه اندازی مجدد کارخانه شير سیوستان زهک است.

کارخانه‌ای که با پنجاه تن تولید در روز، بیشتر شیر تولیدی شمال استان و جنوب خراسان را خریداری می‌کرد.

«نعمت ا... پودینه» مدیرعامل کارخانه شير سيوستان زهک در مصاحبه‌های متعدد، دلایل مختلفی را برای تعطیلی بزرگترین بنگاه تولیدی شمال استان عنوان کرده است: هدفمندشدن یارانه ها و افزایش هزینه‌ها، حذف طرح شیر یارانه‌ای به عنوان محصول عمده کارخانه، نبود نقدینگی، عدم حمایت صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی، عدم همکاری بانک کشاورزی برای پرداخت تسهیلات، اعمال تعرفه بر صادرات، پراکنده بودن جمعیت استان، بالا بودن هزینه سوخت به علت استفاده نکردن از گاز در کارخانجات استان و تنوع نداشتن تولید به علت نبود اعتبار برای خرید ماشین‌آلات.  راه حلی نیز که همواره مدنظر وی بوده، تخصیص اعتبارات کم بازده از سوی بانک‌ها و بخشودگی دیرکرد جرایمش بوده است.

از یک سال پیش تاکنون مسئولین استان وعده حل این مشکل را در مصاحبه های مختلف داده اند. موسوی مدیر جهاد کشاورزی زابل در پی تجمع دامداران شمال استان در مقابل استانداری گفته بود: جلسه ای با حضور دامداران و مدیران کارخانه شير زهک برگزار شده و قرار شده دامداران حدود 51 درصد از سهام این کارخانه را خریداری کنند تا بتوان از این طریق مشکلات مالی و تقاضای زیاد دامداران منطقه را رفع کرد. وی همچنین مشکل اصلی این کارخانه را مباحث مالی و اندکی بدهی به دامداران عنوان کرده بود که در صورت شریک شدن دامداران در این کارخانه به خودی خود این مشکل رفع خواهد شد، وی وعده‌ی پیگیری جدی استاندار را در این ارتباط نیز داده بود تا این ميزان شیر از دامداران خریداری شده و به کارخانه های مشهد برای تبدیل به شير خشک ارسال شود.

اما آنگونه که از گفته‌های معاون عمرانی فرماندار زهک برداشت می‌شود، این وعده‌ها عملی نشده است. نارویی می‌گوید: از یکسال پیش تاکنون بسیاری از دامهای مردم سیستان از عرصه تولید خارج شده‌اند و تعطیلی این کارخانه با تولید متوسط پنجاه تن لبنیات در روز (شامل 10 تن صادرات به افغانستان)، تبعاتی همچون بیکاری و مهاجرت در منطقه سیستان را داشته است.

وی از راه حل‌های مختلفی صحبت کرد که هیچ‌یک تاکنون نتوانسته به بازگشایی مجدد کارخانه منجر شود، و می‌گوید: مدیریت شرکت سیوستان غیر از بدهی انباشت شده خود به دامداران، رقمی بین 3 تا 4 میلیارد تومان بابت وام و هزینه های ثابت و جاری شرکت به بانک، اشخاص حقیقی و حقوقی بدهکار است.

معاون فرماندار زهک می‌افزاید: وی به این میزان تسهیلات بسنده نکرده و در مصاحبه‌های متعدد اعلام کرده که نیاز به تسهیلات کم‌بازده دارد؛ تسهیلاتی که معلوم نیست مانند تسهیلات قبلی از مسیر تولید منحرف نشود. به علاوه قرار بوده که پرداختی به دامداران سه ماهه باشد که این پرداخت گاه تا یکسال هم به تعویق افتاده است وعملاَ یک سال با ماده خام رایگان کار می‌کرده است. بنابراین نقدینگی مناسبی در اختیار داشته و درخواست‌های متعدد برای نقدینگی بهانه‌ است و اصرار بر دریافت نقدینگی تنها به جهت انحراف منابع و سرمایه‌گذاری غیرتولیدی است.

وی می افزاید: " حسینی" معاون قبلی عمرانی فرماندار زهک برای حل این مشکل با کالوندی مدیر پروژه های کمیته تحقیق و توسعه ستاد بنیاد برکت کشور دیدار کرده بود تا تسهیلاتی برای این واحد با بهره کم بگیرد اما از آنجایی که آورده‌های این کارخانه از قبیل زمین، ماشین‌آلات و ساختمان در رهن بانک هستند امکان ارائه تسهیلات از طریق بنیاد برکت نیز وجود ندارد.

نارویی می گوید: طی 16 ماه گذشته مستقیماً برای حل مشکل اقدام کرده است اما همواره به علت عدم امکان همکاری با مدیریت هیچ پیشرفتی حاصل نشده است به ویژه که در آخرین جلسه با مدیر شعب بانک وام دهنده یک مهلت دیگر نیز به وی داده شده است.

 نارویی می‌افزاید: رقمی بین 3 تا 4 میلیارد تومان در اختیار مدیریت کارخانه بوده است که این تسهیلات اگر در خط تولید کارخانه به کار می‌گرفت و به سمت فعالیت‌های غیرمرتبط منحرف نمی‌شد، اکنون این واحد دچار مشکل نقدینگی نبود، این در حالی است که اقساط همین میزان تسهیلات هم هنوز پرداخت نشده است و مدیریت کارخانه منتظر است تا مشمول تبصره 3 معاونت توسعه مناطق محروم و روستایی ریاست جمهوری شود و بدین ترتیب جریمه دیرکرد و سود اقساط خود را نپردازد و تنها اصل وام را بپردازد.

نارویی میگوید: از نظر من دو راه حل برای بازگشایی این کارخانه وفعالیت مجدد آن وجود دارد: راه حل اول این است که این کارخانه به صورت سهام ارزش‌گذاری شود و به این ترتیب مدیریت کارخانه به صورت حقوقی به شرکت تعاونی بهیاران واگذار شود و راه حل دوم این است که واحد اقتصادی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که ورود خوبی به مباحث اقتصادی در مناطق محروم داشته است، مدیریت کارخانه را برعهده بگیرد و با توجه به مدیریت مطمئن مساله را حل کند.

* نویسنده: علیرضا ذوالفقاری