دریای چین جنوبی و تضاد های پکن و واشنگتن

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا وسيما ، آنچه مقوم نظام بین الملل است در وهله نخست عناصر سازنده آن و سپس نوع روابط و برخورد دولت ها در حوزه هایی از همکاری است. امروز "رقابت همراه با همکاری" الگوی برخی کشورهای موثرتر در نظام بین الملل مانند آمریکا و چین است.
این یک واقعیت است که ارزش مبادلات تجاری آمریکا و چین، بالاترین نرخ ارزش در تجارت بین الملل به شمار می رود، رقمی حدود 520 میلیارد دلار در 2017.
" قرار است آمریکا و چین دعوای خود را بر سر تراز منفی تجارتی کنار گذارند. چین در سال گذشته میلادی ۳۷۵ میلیارد دلار بیش از واردات از آمریکا کالا به این کشور صادر کرده بود اکنون این کشور تصمیم گرفته محصولات بیشتری از آمریکا وارد کند. "
( http://www.dw.com/fa-ir/%D8%AF/a-43858731 )

حال با وجود یک جبهه پر ستیز میان پکن و واشنگتن، یک جبهه پر چالش دیگر در حوزه امنیتی و نظامی میان دو طرف در غرب اقیانوس آرام فعال است و آن دریای جنوبی چین نام دارد. دریای محصور با حدود ۳ و نیم میلیون کیلومتر مربع وسعت از سنگاپور تا تنگه تایوان در شمال.
از بعد از تحولات انقلابی در چین طی سال های 1965 تا اواسط دهه 1970، ارتش خلق برای پیشروی آهسته و سپس سیطره بر آن دریا طرح های خود را تا امروز اجرا کرده و امروز تقریباً بر حدود 80 در صد دریا تسلط و کشورهای ویتنام، فیلیپین، مالزی، برونئی و تایوان هریک بر بخش‌هایی از آن ادعای مالکیت دارند.
محل اختلاف این کشورها، جزایر غنی از منابع نفت و گاز نظیر " اسپراتلی و پاراسل" است. بسیاری از دولت ها ی اروپایی و آمریکا این دریا را از" آب‌های بین‌المللی" قلمداد می کنند. واشنگتن بارها بر حق قانونی کشتی‌ها و زیردریایی‌هایش در رفت‌ وآمد در این دریا بدون هر گونه تنشی تأکید و منطقه را حوزه همکاری و روابط آزاد کشورها اعلام کرده است.
گفته می شود مجموعه ای از مجمع الجزایرهای واقع در دریای جنوبی چین وجود دارند که عدد آنها به حدود سیصد جزیره می رسد اما با وجود ذخایر طبیعی انرژی، اما بیشترشان خالی از سکنه هستند .

مناقشات پکن و واشنگتن
طی یک دهه گذشته چین از سوی دولت های منطقه متهم به استقرار حدود 3 هزار جزیره مصنوعی در آبهای دریای جنوبی است.
حتی بارها وزارت دفاع آمریکا به این توسعه طلبی پکن، اعتراض کرده وآنرا عامل گسترش جنگ در غرب اقیانوس آرام اعلام کرده است .

برای نمونه روز شنبه (دوم ژوئن -۱۲ خرداد) مقامات نظامی چین با "غیرمسئولانه" خواندن اظهارات وزیر دفاع آمریکا در پاسخ گفتند: پکن حق خود می‎داند که در هر نقطه از سرزمینش که اراده کند نیروی نظامی مستقر کند.
" جیمز متیس، وزیر دفاع آمریکا از تحرکات نظامی پکن در دریای جنوب چین به شدت انتقاد کرده و این کشور را به ارعاب همسایگانش متهم کرده است.
این در حالی است که مالکیت بر مناطقی از دریای جنوب چین محل مناقشه میان شش کشور است و همسایگان چین بارها از این کشور به علت استقرار و استحکام مواضع در جزایر متعدد آب‌های این منطقه به شدت انتقاد کرده‌اند.
ژنرال متیس، وزیر دفاع آمریکا در حالی که در یک کنفرانس نظامی در سنگاپور حضور یافته با انتقاد از تحرکات نظامی چین گفته این کشور تسلیحات نظامی سنگین شامل موشک‌های ضدناو، موشک‌های زمین به هوا، و تجهیزات کورکننده رادار به دریای جنوب چین گسیل کرده است."

http://www.bbc.com/persian/world-44344969

در خصوص ادعاهای چین، کارشناسان چند ملاحظه را مطرح می کنند که جای بحث و بررسی دارد، این ملاحظات عبارتند از:

1-بنابر مستندات دولتی کشورهای منطقه ، دولت چین در یک برنامه بلند مدت تصمیم بر تسلط کامل بر دریای چین جنوبی دارد و این حرکت از حدود چهل سال پیش آغاز و صدها نظامی چینی نیز در جزایر آن مستقر شده اند.

2-ارتش چین مستندات حقوقی و مدارک متعارف بین المللی مبنی بر مالکیت بر آبهای آن دریا و جزایر در دست ندارد و همواره ضمن نادیده گرفتن موازین حقوق دریاها و تبلیغات جنجالی، خود را صاحب اختیار منطقه می خواند.

3-ارتش چین اعلام کرده " اعزام نیروها به جزایر جنوب دریای چین بخشی از سیاست ملی دفاعی پکن است و هدف از این تحرکات پیشگیری از اجازه تعرض دیگران بوده است. و ما هر کشوری را که بخواهد در این زمینه سر و صدا راه بیندازد به چشم مداخله‌گر در امور داخلی‌مان نگاه می‌کنیم."
اما چرا حجم فشارهای آمریکا بر چین ، طی سال گذشته بیشتر و بیشتر شده است ؟
می توان گفت برخی روندها، در این ماجرا دخیل بوده که عبارتند از :

1- انگیزه توسعه طلبی چین، تقویت موقعیتی عملیات برای کنترل بیشتر منطقه است.

2-تلاش پکن برای دستیابی به سرزمین های دریایی وسیعتر برای چانه زنی بیشتر و قویتر در مقابل کشورهای مدعی .

3- عزم چین برای جلوگیری از نفوذ نظامی و امنیتی بیشتر آمریکا در منطقه.

4- برنامه کلی تر چین می تواند تسلط بر آبهای دریا - در زمانی که ممکن است کنترل کره شمالی را از دست دهد باشد . شاید هدایت رهبر کره شمالی به نرمش بیشتر و گفتگو با مقامات آمریکا نیز در همین رخداد نهفته است.

5-گذرگاه های آبی در دریای چین جنوبی، از نظر استراتژیک و تجاری بسیار قابل ملاحظه است، به نحوی که حدود 90 در صد تجارت انرژی برای منطقه از آبراهه های این دریا صورت می گیرد.

6- مواضع کنونی آمریکا آنست که چین همسایه‌هایش را ارعاب می‌کند. ژنرال جیمز متیس، وزیر دفاع آمریکا علاوه بر

اشاره به تحرکات نظامی چین گفت: "بر خلاف ادعای چین استقرار تسلیحات در برخی از جزایر دقیقا با هدف استفاده از قدرت نظامی برای ارعاب و تهدید صورت گرفته است."

7- در صورت تجدید نظر و عقب نشینی چین، یکی از توصیه های واشنگتن آنست که با وجود این مناقشات ، آمریکا همچنان در پی "همکاری سازنده و روابط مبتنی برای نتایج ملموس با چین است" و هر زمان که فرصتی برای مشارکت در این زمینه‌ها به وجود آید آمریکا با چین همکاری خواهد کرد.

افزایش التهاب در منطقه
با این همه مناقشه چین و آمریکا با رخدادهایی روبرو می شود که به نظر کارشناسان بر التهاب آن می افزاید.
ارتش چین، ماه گذشته اعلام کرد که برای نخستین بار بمب افکن‌های خود را در جزیره وودی واقع در مجموع الجزایر پاراسل مستقر کرده است؛ اقدامی که آمریکا آن را "موجب بر هم خوردن ثبات در منطقه" ارزیابی کرد.
مالکیت بر جزیره وودی که چین آن را یونگ‌شین می‌نامد مورد مناقشه سه کشور چین، ویتنام و تایوان است.

یک مقام ارشد نظامی چین خواستار پایبندی نظامیان کشورش و آمریکا به اصول ممنوعیت رویارویی، ممنوعیت درگیری ، احترام متقابل و همکاری برد برد و تقویت توسعه مناسبات بین دو کشور شد.
مقامات دفاعی آمریکا به ویژه در دوره ترامپ اعلام کرده اند که از رقابت با چین ابایی ندارند.

برخی کارشناسان می گویند مواضع ماتیس دو مشخصه دارد :

الف - نشانه‌ای از رویکرد دولت دونالد ترامپ در موازنه همکاری با چین در حل مناقشه شبه‌جزیره کره و همزمان، مواجهه با پکن در مناقشات ارضی آبراه راهبردی دریای چین جنوبی .

ب- همزمان ماتیس به معرفی و بزرگ نمایی تهدید چین در منطقه می پردازد.
از سوی دیگر، ماه گذشته مقامات دفاعی چین هشدار دادند ناوهای جنگی آمریکا با ورود به فاصله ۱۲ مایل دریایی از جزایر مورد مناقشه، حریم آبی چین را شکستند .بنابر ادعای دولت های منطقه اقدامات آمریکا به پشتوانه حق کشتی‌رانی در آب‌های بین‌المللی انجام می‌شود و ادامه خواهد داشت و هر زمان نیاز باشد به دیگر کشورهای منطقه کمک های لجستیکی می کند. در این چارچوب استقرار سامانه‌های جنگی در جزایر مورد مناقشه، نشانه تمایل چین برای نظامی‌کردن منطقه است- ادعایی که از سوی پکن رد می‌شود.

جمع بندی
می توان گفت ادامه این رخدادها، می تواند به احتمال زیاد آب های چین جنوبی را وارد شرایط نظامی و درگیری سازد .درگیری که در آن چین در یک طرف و آمریکا و برخی دوستانش در یک سو قرار دارد.
این درحالی است که چین حاضر به عقب نشینی از مواضع خود را ندارد و آنرا به نوعی قلمروی خود می داند.
اجرای یک رژیم حقوقی مورد اجماع برای این دریا، از سوی کشورهای منطقه می تواند زمینه نوعی تفاهم باشد به شرطی که سیاست های تسلط گرای چین ديگر پيگيري نشود و تابعي از قرارداد بين المللي قرار گيرد.
=============

نویسنده : محمد حسینی پور - پژوهشگر سیاست استراتژیک.