تنش در روابط ائتلاف سعودی با قطر تشدید می شود

قرار است روز شنبه عربستان، بحرین، امارات و مصر در نشستی در منامه در باره ادامه تنش با قطر و اتخاذ تدابیر شدیدتر علیه دوحه گفتگو کنند. وزارت امور خارجه مصر در بیانیه ای اعلام کرد این چهار کشور عربی در نشست دو روزه خودشان قطر را تحت فشار قرار خواهند داد تا به درخواست های آنها از جمله پایان دادن به مداخله در امور داخلی این کشورها عمل کند.

 این چهار کشور عربی اوایل ماه گذشته یک روز پس از پایان سفر دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا به ریاض روابط خودشان را با قطر قطع و این کشور را به حمایت از گروه های تروریستی متهم کردند. ائتلاف سعودی برای عادی سازی روابط هم 13 شرط از جمله پایان حمایت قطر از اخوان المسلمین را مطرح کرد که با مخالفت دوحه روبرو شد. در طول این مدت کویت، امریکا، ترکیه و سپس فرانسه با تلاش های میانجیگرانه سعی کردند تنش میان دو طرف حل شود اما به نظر می رسد نشست منامه بیانگر این نکته است که این تلاش ها هیچ نتیجه ای نداشته و با شکست روبرو شده است به ویژه اینکه هفته گذشته ائتلاف سعودی نام 18 فرد و گروه دیگر را که می گویند با قطر در ارتباط هستند به فهرست های تروریستی خودشان اضافه کردند. شیخ خالد آل خلیفه وزیر خارجه بحرین هم با هشدار به دوحه تأکید کرد آنها از خواسته های خود از قطر هرگز دست نخواهند کشید. عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهوری مصر هم در باره موضع قاهره  در قبال دولت قطر گفت: موضع ما درباره بحران قطر تغییری نکرده و حتی یک لحظه هم از خواسته‌های قانونی‌مان چشم‌پوشی نمی‌کنیم.

از طرف دیگر شیخ محمدبن عبدالرحمن آل ثانی وزیر امور خارجه قطر تاکید کرد که دوحه به تازگی  تصمیمی برای بازگرداندن همه اتباع امارات، سعودی و بحرینی مقیم کشورش اتخاذ کرده است". شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی روز پنجشنبه هم در دیدار با آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل در نیویورک  همسایگان عرب خود و مصر را  متهم کرد در خصومت دیپلماتیک جاری با این کشور لجبازی می‌کنند و خواستار میانجیگری این سازمان برای حل بحران شد.

سوال اینجاست که چرا تنش در روابط ائتلاف سعودی با دوحه علی رغم مانجیگری ها تشدید می شود؟ در پاسخ به این سوال به نظر می رسد به دو نکته می توان اشاره کرد. نکته اول مربوط به برخی سران ائتلاف سعودی است که از اندیشه اخوانی و حمایت دوحه از اخوان المسلمین برای بقای خود احساس تهدید می کنند و از این نگرانند که با حمایت مالی و تبلیغاتی دوحه از اخوان، دوباره جایگاه این گروه در عرصه سیاسی تقویت شود و به کارزار مبارزاتی بازگردد. نگرانی مصر در این مورد از نگرانی سه کشور عرب دیگر به مراتب بیشتر است. این ائتلاف معتقد است قطر از اخوان المسلمین برای توسعه نفوذ خود حمایت می کند عناصر این گروه هم نفوذ قوی در جوامع عربی دارند و این تهدیدی برای بقای سران این کشورهاست. از سویی این نگرانی با با نگرانی رژیم صهیونیستی از این گروه هم مرتبط است عاموس گیلعاد ژنرال بازنشسته و مدیر اجرایی موسسه سیاست و استراتژی این رژیم در  کنفرانس سالیانه هرتزیلیا با اشاره به اخوان المسلمین گفت آنها زمانی می خواستند اسرائیل را نابود کنند سرکوب اخوان المسلمین در مصر یک معجزه بود زیرا قابل تصور نیست اگر حکومت اخوان المسلمین در مصر ادامه پیدا می کرد و این گروه با رژیم ترکیه همپیمان و متحد می شد، در آن صورت اسرائیل در شرایط کاملا متفاوت و دشواری قرار می گرفت. اگر شرایط سابق ادامه پیدا می کرد حتی ممکن بود حکومت اردن هاشمی سقوط کند و این به زیان ما بود. 

نکته دوم در مورد تشدید تنش با قطر به دسته دیگری از این چهار کشور مانند عربستان وامارات به ویژه عربستان بر می گردد که به حمایت از ترویج اندیشه تکفیری وهابیت و دست داشتن در تکثیر گروههای تروریستی متهم است  و از این منظر حالا  در تنش با قطر،  با فرافکنی می کوشد اندیشه اخوانی را مولد گروههای تروریستی جا بزند و از پیامدهای تعقیب بین المللی محفوظ بماند به ویژه اینکه پس از به قدرت رسیدن ترامپ او قول داده بود که با اسلام افراطی مبازه کند و گروههای افراطی را از بین ببرد. البته غرب هم برای ادامه ارتباط خود با عربستان از جمله فروش سلاح به این کشور توجیه داشته باشد.

در این باره می توان به نشانه هایی نیز اشاره کرد از جمله اینکه ضاحی خلفان تمیم رئیس سابق پلیس دوبی که معمولا در توئیتر در باره اوضاع منطقه اظهار نظر می کند با معرفی اخوان المسلمین به عنوان گروهی تکفیری وخطرناک ادعا کرده است: «تا زمانی که رهبر شاخه نظامی سازمان اخوان که عملیات انتحاری را به دستور این گروه مباح می داند در قطر است، قطر در فهرست تروریسم باقی خواهد ماند.» یا اینکه در شبکه های وابسته به سعودی نیز اخیرا بطور گسترده وانمود می شود این ایدئولوژی خاص جماعت اخوان المسلمین است که به اسلام آسیب رسانده است و حالا در امریکا هم اخیرا گزارشی منتشر شد که با فاصله گرفتن از عربستان، دوحه را به دست داشتن در حملات 11 سپتامبر متهم می کرد بر اساس این گزارش «الیانا رز لیتینن» رئیس کمیته فرعی امور خارجه کنگره امریکا با متهم کردن  یک مسئول قطری به حمایت مالی از خالد شیخ محمد از سرکرده های القاعده و مغز متفکر حملات ۱۱ سپتامبر گفته است: واشنگتن معتقد است که نباید وجود پایگاه نظامی آمریکا در قطر به عنوان توجیهی برای چشم پوشی از سیاست های دوحه در زمینه تروریسم باشد.

----------------------------------------

رضا محمدمراد